Vào những ngày cuối năm cũ chuẩn bị sang năm mới, trẻ em Sán Dìu vác dao vào rừng chặt cây rôông-dịu về phơi khô, đốt lấy tro dành để làm bánh. Cây rôông-dịu sống ven sông ven suối, cây lá xanh tốt, thân gỗ mềm dẻo, vít xuống tận gốc cũng không gẫy nên được chọn làm cây tượng trưng cho các dân tộc Sán Dìu. Tro cây rôông-dịu ngâm gạo nếp một ngày đêm, làm bánh có màu vàng ươm, ăn chấm với mật hoặc đường, bánh rất thơm và dẻo. Đó là thứ bánh Tết nhà người Sán Dìu nào cũng phải có. Các cô gái thì vào rừng lấy lá dong, lá chít, chặt dang chẻ lạt gói bánh chưng bánh tro.
Chợ Tết Sán Dìu họp từ 20 tháng Chạp cho trẻ con rủ nhau đi chợ. Hầu như đứa trẻ nào cũng được bố mẹ cho đi chợ ăn quà bánh, mua sắm đồ chơi ngày Tết. Đến 27-28 tháng chạp thì người lớn mới họp chợ mua sắm Tết cho gia đình. Trai gái đi chợ vừa để sắm Tết vừa có dịp làm quen với nhau để chọn bạn tình.
Chiều 30 Tết thì mọi nhà đã trang hoàng xong nhà cửa, cổng ngõ bằng các tấm tranh, các bức hoa văn đầy màu sắc rực rỡ. Người ta không chỉ trang trí trong nhà, ngoài cổng ngõ mà cả dưới bếp, chuồng trâu, chuồng lợn, chuồng gà, các đồ dùng vật dụng như cày bừa, liềm hái, nong nia, dần sàng… cũng được trang trí thật vui mắt, mục đích là để ma quỷ khỏi đến chiếm. Những gia đình có trẻ nhỏ thì may một bộ quần áo mới, đong một trá gạo, làm một sàng cũng bà Mụ để bà luôn ở bên, dỗ cho bé ngoan, hay ăn chóng lớn.
Vào giờ phút giao thừa, tiếng nhạc, tiếng tù và treo-bênh (chiêu binh) của những gay hu (sư phụ) vang lên khắp núi rừng. Đây là giờ phút thiêng liêng nhất của trời đất, những người nhà trời xuống trần gian xem năm qua mọi người làm ăn ra sao, có cần gì để năm mới nhà trời giúp, bởi vậy giờ phút ấy, ai cũng lặng lẽ, trang nghiêm, không sát sinh dù là một con muỗi, con kiến. Sớm mồng một, các cô gái ra suối gánh nước hoa lúa về, bẻ một cành hoa bên đường cắm lên ban thờ. Nước này dùng pha trà, nấu nồi cháo hành cho trẻ nhỏ ăn để năm mới học sáng dạ. Mồng 2 Tết cắt tiết con gà trống bôi vào 12 lá cờ ngũ sắc tượng trưng cho 12 tháng tốt đẹp. Các sân hội đông vui với các trò chơi dân gian được tổ chức từ mồng 3 đến 12 tháng giêng mới chấm dứt.
NGHĨA HÀ st