Hòn Tranh rộng 2,7km2, cách đảo Phú Quý khoảng 15 phút đi thuyền máy về phía Đông Nam. Ngày xưa, nơi đây mọc nhiều cỏ tranh, người dân từ Phú Quý thường sang cắt cỏ tranh về lợp nhà nên được gọi là hòn Tranh. Theo lời kể, trên đảo có miếu thờ vị tướng Bùi Huy Ích đã bảo vệ Nguyễn Phúc Ánh khi bị quân Tây Sơn truy đuổi, về sau được vua Minh Mạng phong chức “Bắc Quân Đô Đốc Phủ Chưởng Phủ Sư Tạng Thái Bảo Trấn Thủ Quân Chi Thần”; có Vạn thờ 77 thần Nam Hải do ngư dân lập khi trôi dạt cùng ngày vào đảo. Hàng năm, vào tháng 3 và tháng 8 âm lịch, người dân Phú Quý đều sang cúng giỗ Quận công Bùi Huy Ích và thần Nam Hải, cầu cho mùa biển no ấm. Trên đảo còn có một giếng nước luôn đầy ắp nước, người dân gọi là giếng Nguyễn Ánh hay còn được gọi là “vực thẳm tình yêu”, do gắn với câu chuyện tình buồn của một đôi trai gái trẫm mình chết chung để bảo vệ tình yêu.
Trải dài vùng biển phía Nam hòn Tranh có nhiều địa điểm đẹp là vũng Gấm, vũng Bàn, mũi Xương Cá, vũng Phật, hang Cò Nước và hang Cò Khô - nơi nghỉ đêm của nhà họ cò. Dọc theo bãi trước phía Tây là một dải cát trắng mịn màng. Với cấu trúc từ dung nham núi lửa phun trào, hòn Tranh còn sở hữu hệ thống hang động kỳ bí, nhiều dáng đá lạ màu chàm, xanh rêu hấp dẫn du khách yêu thích khám phá thiên nhiên.
Hòn Tranh quanh năm sóng yên biển lặng, bãi biển phẳng, cát trắng mịn, nước trong xanh soi rõ từng rạn san hô và các loài tảo biển. Mùa nước cạn, hòn Tranh hào phóng với các loại ốc biển, cá, mực, chỉ cần những dụng cụ đơn giản là có thể đánh bắt dễ dàng. Động thực vật ở đảo cũng vô cùng phong phú với dứa dại, tắc kè, rắn biển, thằn lằn đá, cua dẹp…
Du lịch hòn Tranh, không chỉ tắm biển, du khách còn có thể trải nghiệm bắt cua, ghẹ trong các gộp đá ven biển hoặc bắt ốc các loại. Những tháng trời êm, biển lặn, dân địa phương mỗi lần ra hòn Tranh thường mang theo cả bếp, nồi, để bắt cá, cạy hào rồi tự chế biến và thưởng thức các món luộc, nướng tươi ngon giữa biển trời xanh mát, cảm nhận trọn vẹn sự sảng khoái thiên nhiên ban tặng. Với một chút phiên lưu, mạo hiểm chắc chắn du khách sẽ thoải mái tham quan, khám phá và trải nghiệm biết bao điều kỳ thú của đảo hòn Tranh nên thơ và xinh đẹp.
Nguyên Vũ