Đánh dấu bước chuyển mới sau 5 năm thực hiện Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa 2016-2021

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) Đoàn Văn Việt nhấn mạnh, phát triển các ngành công nghiệp văn hóa là mục tiêu hàng đầu trong chính sách phát triển văn hóa quốc gia. Để hiện thực hóa điều này, năm 2016 Chính phủ đã phê duyệt chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2020 tầm nhìn đến năm 2030.

Quá trình triển khai Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 đã cho thấy, khung chính sách đã thể hiện khả năng bảo vệ và phát huy sự đa dạng của các biểu đạt văn hóa, từng bước quảng bá hình ảnh, bản sắc và gia tăng sức hấp dẫn, thuyết phục của sức mạnh mềm văn hóa Việt Nam. 

Với tư duy và cách tiếp cận tổng thể, Chiến lược hướng tới việc nâng cao giá trị của văn hóa trên mọi phương diện như tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm, thúc đẩy hòa nhập xã hội, bảo vệ môi trường, nâng cao đời sống tinh thần của người dân và tăng cường khả năng cạnh tranh của các thương hiệu địa phương và quốc gia. Việc triển khai Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 đã thực sự trở thành động lực thúc đẩy hệ thống văn hóa vào những chuyển dịch sâu rộng hơn.

Bộ VHTTDL nhận thức sâu sắc về sứ mệnh và vai trò quan trọng của mình trong việc hiện thực hóa các mục tiêu mà Chiến lược đề ra và nỗ lực chuyển hóa động lực ban đầu này thành các hành động cụ thể. Từ việc đóng góp vào cải thiện khuôn khổ chính sách cho tới triển khai các kế hoạch và chương trình cụ thể, Bộ VHTTDL đã và đang ghi dấu ấn quan trọng trong những thành tựu mà các ngành công nghiệp văn hóa ở Việt Nam đạt được trong 5 năm qua.

Theo Thứ trưởng Đoàn Văn Việt, trong tiến trình phát triển của văn hóa nói chung và công nghiệp văn hóa nói riêng, bên cạnh những thành tựu luôn tồn tại những hạn chế và thách thức. Sự phát triển toàn diện mà chúng ta luôn kỳ vọng và mong muốn đạt được đòi hỏi phải có những đánh giá định kỳ để xem xét đầy đủ, khách quan những tác động thực tiễn của Chiến lược.

Phát biểu đề dẫn hội thảo, Viện trưởng Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam Nguyễn Thị Thu Phương cho biết, Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 đã khẳng định nỗ lực của Việt Nam trong công cuộc đổi mới thể chế, nhằm tháo gỡ nút thắt, thay đổi nhận thức để hình thành nên một khung chính sách có khả năng tạo nên sự đổi thay và hội nhập của các ngành công nghiệp văn hóa. 

Quá trình triển khai Chiến lược cho thấy, khung chính sách đã thể hiện được khả năng bảo vệ và phát huy sự đa dạng của các biểu đạt văn hóa, từng bước quảng bá hình ảnh, bản sắc; gia tăng sức hấp dẫn, thuyết phục của sức mạnh mềm văn hóa Việt Nam. Trong khi đó, các ngành công nghiệp văn hóa cũng đang từng bước tạo nên sự gắn kết bền vững trong phát triển đất nước.

Hội thảo lần này là dịp để các nhà khoa học, nhà quản lý, các cơ quan, doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân thực hành sáng tạo trong nước và quốc tế trao đổi, đánh giá từ những góc nhìn khác nhau về kết quả thực hiện Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. Ngoài ra, hội thảo còn là mốc đánh dấu một bước chuyển mới về phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam, thời điểm các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam được đầu tư đúng mức, được phát triển có trọng tâm, trở thành động lực, mục tiêu của sự phát triển bền vững.

Tại hội thảo, nhiều ý kiến cũng thẳng thắn nhận định các sản phẩm và dịch vụ văn hóa Việt Nam về cơ bản chất lượng chưa đồng đều, thiếu sự độc đáo, tính ứng dụng chưa cao và cách thể hiện sống động bản sắc văn hóa còn nhiều hạn chế. Điều này khiến cho các sản phẩm và dịch vụ văn hóa Việt Nam chưa thể hiện được năng lực cạnh tranh, thu hút trên thị trường nội địa và quốc tế. Nhiều thị trường văn hóa trong nước đang bị lấn át bởi các sản phẩm công nghiệp văn hóa đến từ các quốc gia cùng khu vực...

Theo ThS. Hoàng Đạo Bảo Cầm, Viện Nghiên cứu Phát triển Du lịch, du lịch văn hóa đã khẳng định vai trò quyết định trong việc tạo nên kết quả ấn tượng trong thời gian qua của ngành Du lịch. Các di sản văn hóa là giá trị cốt lõi để phát triển du lịch đặc trưng ở các vùng du lịch của Việt Nam. Các sản phẩm du lịch văn hóa nổi bật và hấp dẫn du khách trong thời gian qua như du lịch tham quan di sản, di tích, nghiên cứu văn hóa lịch sử thông qua hệ thống di sản, di tích, các bảo tàng sống, tìm hiểu và trải nghiệm văn hóa truyền thống, đời sống văn hóa cộng đồng, du lịch lễ hội, du lịch văn hóa ẩm thực, du lịch tâm linh... Nhiều sản phẩm như tham quan di sản văn hóa thế giới cố đô Huế, phố cổ Hội An, di tích Mỹ Sơn, danh thắng Tràng An, các lễ hội truyền thống và đương đại như lễ hội chùa Hương, lễ hội Yên Tử, lễ hội Bà Chúa Xứ, Festival Huế... đã nhận được sự quan tâm lớn của du khách và trở thành những sản phẩm du lịch có thương hiệu. Có thể khẳng định, sản phẩm du lịch văn hóa chính là yếu tố tạo nên nét khác biệt cho hệ thống sản phẩm du lịch Việt Nam, kết nối và đa dạng hóa các tour, tuyến, chương trình du lịch.

Về lĩnh vực âm nhạc, nhạc sĩ Quốc Trung cho rằng, công nghiệp văn hóa thời gian qua cũng đã ít nhiều có tác động tới lĩnh vực này, song mọi việc mới chỉ là bước đầu, chưa tạo ra nhiều dấu ấn. Để phát triển công nghiệp âm nhạc bền vững, thì rất cần có sự đánh giá bình đẳng, những hỗ trợ về tài chính, có hành lang pháp lý và đặc biệt là có sự đồng hành bảo trợ của nhà nước cho các dự án, không kể là của các đơn vị công lập hay tư nhân.

Qua những kinh nghiệm từ các ngành công nghiệp văn hóa lớn trên thế giới, Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế, Bộ VHTTDL Nguyễn Phương Hòa đưa ra một số khuyến nghị như đẩy mạnh cải cách, thể chế, hoàn thiện đồng bộ thể chế, gắn kết chính sách công nghiệp văn hóa sáng tạo trong tổng thể chính sách phát triển kinh tế xã hội quốc gia; tăng cường đầu tư cho văn hóa, sử dụng các công cụ tài chính, ưu đãi thuế, thu hút các nguồn lực, xây dựng và mở rộng thị trường văn hóa; tăng cường vai trò của chính quyền địa phương trong phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam…

Kết luận hội thảo, Thứ trưởng Đoàn Văn Việt ghi nhận những ý kiến và đóng góp của các chuyên gia, đại biểu; đồng thời Thứ trưởng khẳng định, 5 năm qua, bức tranh phát triển các ngành công nghiệp văn hóa tại Việt Nam có nhiều điểm sáng, nhưng cũng có nhiều hạn chế.

Theo Thứ trưởng, có nhiều việc chúng ta làm được và nhiều việc chưa làm được, thậm chí có nhiều việc còn lúng túng, không biết bắt đầu từ đâu. Dẫu đã có nhiều bước phát triển tích cực nhưng để phát triển một cách hệ thống, đạt được những mục tiêu lớn như chiến lược đề ra thì khối lượng công việc vẫn còn nhiều. Cùng với đó là các cơ chế chính sách nhằm tạo điều kiện thuận lợi, thúc đẩy công nghiệp văn hóa phát triển trong thời gian tới.

Thảo Anh