Mùa thu. Một sớm tinh mơ đã bắt đầu se se gió sau những ban mai oi ả. Một Hà Nội tinh mơ chớm lạnh dịu dàng trong yên tĩnh phố xá đầu ngày. Chưa có nhiều người đi chưa có nhiều xe chạy. Chưa có nhiều ồn ào chen chúc khói bụi. Chưa có nhiều vội vàng...
Thong thả đi bộ trong phảng phất sương mai. Se sẽ mát và thấp thoáng màu lam thế thôi! Ngước nhìn trời. Vời vợi xanh. Màu trời thu. Và những đám mây trắng hình như cũng thanh thoát hơn giữa muôn trùng bao la.
Trên những vòm cây dọc phố nắng vàng tươi như vẽ. Nắng như mật mùa thu quyến rũ vô cùng. Lung linh nắng Hồ Gươm, lấp lánh nắng Tây Hồ... Chập chờn xưa cổ trong những câu thơ Cúc hoa khai xứ tức trùng dương (Kìa hoa cúc nở ấy trùng dương) của Huyền Quang, Lộ trích thu đình dạ khí hư (Khí lạnh đêm thu đượm giọt sương) của Trần Nhân Tông, Lối xưa xe ngựa hồn thu thảo của Bà Huyện Thanh Quan và gần hơn là Gió thổi mùa thu hương cốm mới của Nguyễn Đình Thi... Mùa thu, đặc biệt là thu Hà Thành càng nhiều vấn vương tơ tưởng lắm. Đồng hành trên lối thu là những câu thơ bâng khuâng man mác. Mùa thu Hà Nội cũng là một bài thơ đẹp vừa cổ kính vừa tươi tắn cao rộng như đất trời châu thổ Hồng Hà, rêu phong như thành quách nghìn năm lại bé nhỏ đơn sơ...
Điểm nhấn của thu Hà Nội phải chăng vẫn là hoa cúc và cốm Vòng. Hoa cúc nhiều vẻ rực rỡ theo xe máy, xe đạp vào nội đô tỏa sắc tươi thắm. Thi thoảng sau những bông cúc tươi tắn ta vẫn được ngắm gương mặt thôn nữ hây hây đến từ một vùng ngoại ô nào đó của Đông Anh, Thanh Trì, Đan Phượng hay Sóc Sơn... Dù ở đâu cúc vẫn là cúc cốt cách kẻ sỹ khó lẫn.
Thu phảng phất hương cốm mới. Cốm Vòng - Một đặc sản rất thu Hà Nội. Gọi là cốm Vòng vì nó được làm ra từ làng Vòng. Cốm Vòng đang lang thang cùng mùa thu Hà Nội. Những hạt cốm thơm dẻo được gói trong lá sen tươi, một sợi rơm vàng mới buộc ngoài cũng mang hương vị của thu Hà thành.
Võng sen ru hạt cốm xanh
Thu đưa nhè nhẹ ngày thành ầu ơ
Ngủ đi dìu dịu hương mơ
Kề bên cái gió ngẩn ngơ lặn vào
Ngọt bùi thiếp giữa ca dao
Dẻo thơm còn thức nơi nào hở em ?
Anh xin trả cái bắt đền
Rơm xanh một sợi buộc lên ơ hờ
Mốt mai chín cái vu vơ
Võng sen buộc lại hai bờ sông xưa...
Bài thơ gồm năm cặp lục bát này tôi viết cho mùa thu đầu tiên ra Hà Nội. Đã mười ba năm rồi vẫn vậy vẫn ngẩn ngơ yêu dấu hương cốm mùa thu...
Nguyễn Hữu Quý