Giải pháp phát triển hoạt động vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt phục vụ khách du lịch city tour tại Hà Nội

Kinh nghiệm phát triển hoạt động VTHKCC ở một số quốc gia trên thế giới

Ở các thành phố lớn trên thế giới, hoạt động VTHKCC có lộ trình cố định qua hàng loạt các điểm du lịch nổi tiếng với phương tiện có thể là xe buýt, xe điện hay các phương tiện đặc trưng của thành phố. Khoảng cách thời gian giữa các chuyến là khoảng 30 phút. Khách mua vé có thể sử dụng các loại hình vận chuyển khác nhau trong hệ thống vận tải hành khách công cộng của thành phố và có giá trị trong khoảng thời gian nhất định, phù hợp với nhu cầu của du khách.

Tại London, loại xe 2 tầng ra đời từ thế kỷ 18, phục vụ khách du lịch tham quan thành phố. Xe bus hai tầng Ominibuses với màu đỏ lâu nay là biểu tượng của London. Hoạt động VTHKCC ở London có hai tuyến kết nối hàng loạt các địa danh nổi tiếng của thành phố như tháp đồng hồ Big Ben, tháp London, cung điện Buckingham, nhà thờ St. Paul, London Eye… Du khách có thể mua vé có giá trị trong khoảng thời gian 24h hoặc 48h, trong khoảng thời gian này khách du lịch có thể sử dụng các phương tiện vận tải công cộng trong hệ thống giao thông vận tải của thành phố như xe buýt, tàu trên sông hoặc hệ thống tàu điện…

Đến Malaysia, “hop on hop off” - loại xe bus hai tầng sẽ đưa du khách tới các thắng cảnh nổi tiếng ở Kuala Lumpur và khám phá theo cách riêng, chứ không phụ thuộc vào hướng dẫn viên hay lịch trình sắp đặt từ trước. Trên xe sẽ có hướng dẫn bằng 9 thứ tiếng, phổ biến là tiếng Anh, tiếng Trung, tiếng Nhật và tiếng Tây Ban Nha. Du khách có thể tham khảo, hỏi thông tin nhân viên chăm sóc ngay trên xe. Tại các điểm phải mua vé, vé bán với giá niêm yết. Loại xe bus này dừng ở 22 điểm với khoảng 40 công trình nổi tiếng khắp thủ đô. Tuy nhiên, du khách có thể lựa chọn các điểm muốn tới, chứ không phải đi toàn bộ.

Ở Seoul (Hàn Quốc), với 4 tour hành trình, hai tour ban ngày và hai tour ban đêm, Seoul City Tour Bus đi quanh thành phố và thường xuyên dừng lại để khách có thể xuống xe ngắm cảnh rồi lại lên đi tiếp bất kỳ khi nào họ muốn. Có cả hai loại xe bus city tour một tầng và hai tầng. Tất cả ghế ngồi trên xe bus đều được trang bị những chiếc tai nghe với dịch vụ thu thanh hướng dẫn du lịch đa ngôn ngữ như tiếng Hàn Quốc, tiếng Anh, tiếng Nhật Bản, tiếng Trung Quốc và tiếng Pháp, những hướng dẫn này sẽ có thông tin chi tiết về các điểm đến trên hành trình đó.

Singapore với hệ thống giao thông tiên tiến bậc nhất thế giới, thuận tiện cả đường hàng không, đường biển và đường bộ. Từ sân bay Changi ở cửa ngõ chính liên kết Singapore với thế giới, du khách có thể di chuyển giữa các nhà ga T1, T2 và các nhà ga phục vụ hàng không giá rẻ bằng xe trung chuyển miễn phí. Du khách có thể mua thẻ EZ link (dùng để đi tất cả các tuyến xe buýt, MRT - một loại gần giống tàu điện ngầm, hoặc thanh toán tại các quầy thức ăn nhanh như Mc Donald’s).

Đi lại ở Singapore vô cùng dễ dàng vì bản đồ đường sá được phát miễn phí ở các sân bay, nhà ga, trạm xe buýt hay ga MRT bằng cả ba thứ tiếng: Anh, Trung Quốc, Tamil. Tại Singapore cũng có trishaw tour (tour bằng xe xích lô) nhưng cách làm rất bài bản và quy mô. Họ có rất nhiều brochure phát hành tại khách sạn, sân bay, nhà hàng… có tuyến đường phù hợp cho du lịch. Hiện có 2 tuyến: chạy trong Chinatown và chạy trong khu Little India, qua những địa điểm, công trình kiến trúc văn hóa, tôn giáo nổi bật, khu trung tâm…

Thực trạng phát triển loại hình VTHKCC bằng xe buýt phục vụ khách du lịch city tour tại Hà Nội

Để nghiên cứu nhu cầu và mong muốn của khách du lịch về việc phát triển loại hình dịch vụ VTHKCC bằng xe buýt phục vụ khách du lịch city tour, nhóm tác giả đã tiến hành điều tra khảo sát khách du lịch city tour tại thủ đô Hà Nội.

Kết quả cho thấy, phần lớn số khách được hỏi trong các chương trình du lịch city tour có độ tuổi từ 19 - 29 tuổi (chiếm 35,5%) và 50 - 59 tuổi (chiếm 21,5%). Hình thức tổ chức chuyến đi đa phần là tự tổ chức (chiếm 78%), hình thức qua các tổ chức, công ty du lịch chỉ chiếm 22%. Như vậy, với hình thức tự tổ chức chuyến đi, du khách sẽ phải tự túc di chuyển đến các điểm tham quan. Đây chính là một nhân tố để phát triển loại hình VTHKCC bằng xe buýt phục vụ city tour.

Về phương tiện di chuyển đến các điểm tham quan, đa số du khách sử dụng phương tiện ô tô theo đoàn (chiếm 28%) tiếp đến là xe buýt thông thường (chiếm 26,5%), xe taxi (chiếm 23,5%), xe máy (chiếm 16%) và xe ô tô cá nhân chiếm 6%. Tồn tại chủ yếu của các phương thức này theo quan điểm của du khách đa số như nhau ở 3 đáp án là: tốn kém chi phí (chiếm 35%), chất lượng kém (chiếm 34%) và không thuận tiện cho du khách (chiếm 31%).

Khi được hỏi về mong muốn nên có các tuyến xe buýt phục vụ du khách trên các tuyến city tour hay không thì 48% du khách được hỏi “rất đồng ý”; “không đồng ý” chỉ chiếm 2% số người được hỏi. Và khi phương thức này đưa vào vận hành thì 49% người được hỏi trả lời họ “sẽ sử dụng”, trong khi số câu trả lời là “không” chỉ chiếm 13%.

Giải pháp phát triển hoạt động VTHKCC phục vụ khách du lịch city tour ở Hà Nội

Về phương án tổ chức vận tải

Cần kết nối được với các điểm du lịch nổi tiếng của Hà Nội và có lượng khách du lịch lớn như: hồ Hoàn Kiếm, khu vực phố cổ, Nhà hát Lớn, Khu di tích lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, Văn Miếu Quốc Tử Giám, bảo tàng Dân tộc học, hồ Tây, làng gốm Bát Tràng… Ngoài ra, cũng cần có các tuyến liên kết giữa khu vực trung tâm với các di tích ngoại thành Hà Nội như thành Cổ Loa, làng cổ Đường Lâm, chùa Thầy, chùa Tây Phương, Làng Văn hóa các dân tộc Việt Nam… Bên cạnh đó, các tuyến vận tải cần được liên kết với nhau và kết nối với các phương thức vận chuyển khác như: xe buýt thường, tàu điện trên cao… để du khách có thể chuyển tuyến một cách thuận tiện và dễ dàng trong chuyến tham quan.

Thời gian phục vụ của tuyến có thể bắt đầu từ 6h00 - 21h00 hàng ngày. Khoảng cách chạy xe là khoảng 30 phút/chuyến. Thời gian dừng đỗ tại các điểm đón trả khách có thể từ 15 phút - 30 phút để phục vụ du khách một cách tốt nhất.

Về phương tiện vận chuyển

Hầu hết các tuyến đường kết nối các điểm du lịch trong thành phố có mật độ giao thông đông đúc và lòng đường hẹp, do vậy phương án tổ chức vận tải sử dụng phương tiện 30 chỗ hoạt động trên tuyến là phù hợp. Khách du lịch thường có yêu cầu cao về chất lượng dịch vụ, mức độ thoải mái, tiện nghi, do vậy phương tiện hoạt động trên các tuyến buýt city tour yêu cầu phải có chất lượng cao, phải được trang bị hệ thống thông tin cho du khách như: ti vi, loa phát thanh, hệ thống thông tin LED… nhằm thông tin và hướng dẫn du khách trong chuyến hành trình.

Phương tiện sử dụng là xe buýt thường hoặc xe buýt hai tầng để du khách có thể ngắm nhìn thành phố nếu điều kiện khai thác cho phép.

Đối với lái xe và nhân viên phục vụ trên tuyến

Lái xe và nhân viên phục vụ trên tuyến ngoài trình độ về chuyên môn, nghiệp vụ còn cần được trang bị kiến thức về kỹ năng giao tiếp, trình độ ngoại ngữ và kiến thức về du lịch để có thể giới thiệu và giúp đỡ cho khách du lịch trong chuyến hành trình.

Về chính sách vé

Giá vé của tuyến xe buýt city tour phải được xem xét cân đối với khả năng chi trả của khách du lịch. Không nên ấn định mức giá vé quá cao so với vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt thông thường, và phải rẻ hơn so với chi phí cho chuyến đi bằng các phương thức khác như xe máy hay taxi. Giá vé cần phải được công khai minh bạch và có sự kiểm tra giám sát của các cơ quan quản lý Nhà nước nhằm tránh tình trạng “chặt chém” khách du lịch.

Hệ thống vé cũng cần được xem xét liên kết với hệ thống phương tiện công cộng khác của thành phố, như xe buýt thường, buýt nhanh BRT và trong tương lai là tàu điện trên cao.

Giá trị của vé cần phải được xem xét dưới góc độ thời gian chứ không phải theo chuyến lượt. Vé xe buýt city tour nên có giá trị trong khoảng từ 24 giờ đến 48 giờ (tùy vào mức giá vé) nhằm phù hợp với nhu cầu của du khách.

Ngoài ra, vé cần được bán ở những nơi du khách có thể dễ dàng tiếp cận như: sân bay, điểm du lịch, các công ty và văn phòng du lịch…

Về thông tin cho du khách

Thông tin về hệ thống giao thông, tuyến xe buýt phục vụ khách du lịch city tour cần được kết hợp với hệ thống thông tin về du lịch của thành phố. Thông tin có thể in thành các tập gấp, broucher, tờ giới thiệu… cung cấp miễn phí cho khách du lịch tại các sân bay, điểm du lịch, các công ty và văn phòng du lịch hoặc trên phương tiện vận chuyển.

Tại các điểm dừng đón trả khách, thông tin về các tuyến xe buýt phục vụ khách du lịch cần được thể hiện rõ ràng, dễ thấy và thể hiện bằng các ngôn ngữ khác nhau bên cạnh tiếng Việt như là tiếng Anh và tiếng Trung Quốc…

Ngoài ra, trên phương tiện cần có các bản tin giới thiệu cho khách du lịch về hệ thống điểm du lịch nổi tiếng của thành phố và hệ thống vận tải hành khách công cộng phục vụ du khách bằng các ngôn ngữ khác nhau như tiếng Việt, tiếng Anh, tiếng Trung Quốc….

Giải pháp về quản lý

Bộ Giao thông Vận tải, Tổng cục Du lịch cùng với Sở Giao thông Vận tải Hà Nội, Sở Du lịch Hà Nội cần có sự liên kết chặt chẽ với nhau nhằm cung cấp dịch vụ tốt nhất tới khách du lịch. Bên cạnh đó, cũng cần có sự kiểm tra giám sát một cách thường xuyên, liên tục nhằm đảm bảo việc thực hiện các tuyến vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt phục vụ khách du lịch city tour được thực hiện theo đúng lộ trình, thời gian, chất lượng dịch vụ, đặc biệt là việc kiểm soát vé nhằm đảm bảo lợi ích của du khách.

ThS. Trần Văn Giang