Bánh tổ được chế biến khá kỳ công ngay từ khi chọn nguyên liệu để làm bánh. Bánh phải được làm từ gạo nếp ngon, thường là chọn từ giống nếp mèo đặc trưng của vùng sơn cước xứ Quảng. Nếp làm sạch đem đi xay mịn để ủ vài tiếng cho bột nở ra. Đường để làm bánh phải là đường bát được ép từ những cây mía ngon trồng ở đầu nguồn sông Thu. Ngoài ra còn phải có mấy củ gừng tươi, ít mè trắng rang thơm, lá chuối để gói là lá chuối trơn mượt mà mềm dẻo.
Đường đem nấu tan trong nước sôi già, đập giập mấy củ gừng tươi cho vào để dậy mùi thơm nồng nàn. Bột sau khi ủ đem gạn phần nước trong phía trên mặt rồi đổ nước đường vào đánh đều. Lá chuối hơ qua trên lửa rơm cho dịu lại, rồi đem chằm 2 đầu lá với chiếc ghim tre thành chiếc khuôn xinh xắn để đổ bánh. Bột bánh chỉ đổ lưng nửa khuôn để khi hấp chín bánh nở ra. Đem hấp bánh khoảng chừng 4 - 5 giờ để bánh chín mềm. Vớt bánh ra chiếc rổ tre cho ráo nước, mùi bánh thơm quyện chặt trong làn khói mỏng. Rắc ít mè trắng rang thơm lên trên mặt bánh. Bánh màu cánh gián đẹp mắt bởi nước đường bát lên màu.
Cắt bánh cũng phải thật khéo khi dùng sợi chỉ để cắt lát mỏng vừa ăn. Bánh dẻo thơm, cắn từng miếng ngon ngọt như kết tinh những cái hào hoa của tinh túy ẩm thực xứ Quảng. Các loại nguyên liệu đối sánh hài hòa trong từng lát bánh, mùi gừng quyện nhẹ với chút béo dịu của vừng.
Bánh tổ không cầu kỳ trong ánh nhìn mà giản đơn với chiếc khuôn lá mỏng manh, cũng chẳng màu mè mà giản đơn màu nâu sẫm, nhưng chỉ khi nếm thử một lần mới thấy cái ngọt, cái ngon riêng biệt không lẫn vào đâu giữa hàng ngàn thức bánh.
Đỗ Duy Hoàng