Theo quan điểm của UNEP, để phát triển du lịch bền vững, cần thực hiện các biện pháp để khách du lịch hướng tới các điểm đến bền vững trong quyết định lựa chọn sản phẩm du lịch. Nội dung của Green Passport bao gồm 5 bước mà thực chất là quy trình khép kín từ lập kế hoạch chuyến đi đến khi kết thúc chuyến đi.
Lập kế hoạch cho chuyến du lịch
Với sự phát triển của mạng internet, khách du lịch có thể tìm kiếm thông tin về điểm đến và có thể bắt gặp nhiều thuật ngữ như “du lịch có trách nhiệm”, “du lịch sinh thái”, “đạo đức trong du lịch”. Tất cả những khái niệm trên đều hướng tới một mục đích duy nhất là không chỉ giúp khách du lịch có một kỳ nghỉ thật sự thoải mái mà còn góp phần vào phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường và nền văn hóa bản địa.
Trước khi đi tham quan, khách du lịch cần tìm hiểu một số thông tin như: một số từ ngữ thông dụng ở quốc gia sắp tới tham quan, chọn lựa những điểm tham quan có quan tâm tới cộng đồng địa phương; tìm hiểu về điểm đến, kiểm tra sức khỏe và tiêm chủng để ngừa một số bệnh; tìm hiểu quy định của nước sở tại liên quan tới việc nhập khẩu một số đồ lưu niệm có nguồn gốc hoang dã như giấy phép, hạn mức về số lượng, giấy xác nhận.
Lựa chọn điểm tham quan: trong việc lựa chọn điểm đến cần ưu tiên lựa chọn những nơi có hoạt động bảo vệ môi trường, quan tâm tới lợi ích của cộng đồng địa phương. Trong một số trường hợp, khách có thể lựa chọn điểm đến nếu việc tăng chi phí chuyến đi góp phần tạo ra mức lương công bằng cho người lao động và góp phần vào thực hiện các sáng kiến bảo vệ môi trường.
Lựa chọn hãng du lịch có quan tâm tới hoạt động bảo vệ môi trường. Đối với lựa chọn sản phẩm du lịch, ưu tiên sản phẩm có kèm hình thức homestay hoặc là sản phẩm homestay.
Đóng gói hành lý: khi đóng gói hành lý, cần ưu tiên lựa chọn những đồ dùng cần thiết. Nguyên do là một số nơi không có hệ thống xử lý chất thải tốt để giải quyết khi chất thải tăng lên. Một cách đơn giản nhằm giảm lượng chất thải ở điểm đến là loại bỏ bao gói hành lý, lấy chai lọ ra khỏi bao bì đựng…
Chọn lựa phương tiện cho chuyến du lịch
Xu hướng trong hoạt động du lịch là sử dụng các phương tiện sử dụng nhiều thời gian hơn. Nhờ vậy, khách du lịch có thêm thời gian tìm hiểu về nơi đến tham quan, có thời gian tiếp xúc với người dân địa phương thay cho việc đi nhiều điểm tham quan trong một chuyến đi. Trong chuyến du lịch, khách du lịch có thể lựa chọn đường bộ để có thể thưởng thức phong cảnh của điểm đến. Một số gợi ý cho việc lựa chọn phương tiện khi đi tham quan:
- Chọn phương tiện như tàu hỏa, xe bus, thuyền hoặc xe ngựa
- Chọn các hãng hàng không thực hiện các biện pháp giảm thải khí CO2 . Một biện pháp đơn giản là lựa chọn các chuyến bay thẳng thay cho các chuyến bay có điểm trung chuyển vì nhờ vậy, giảm được việc sử dụng máy bay lên xuống nhiều lần mà tại các thời điểm lên xuống, máy bay thải ra nhiều khí CO2.
- Lựa chọn tàu hỏa trong một số trường hợp mà việc tiếp cận bằng phương tiện các phương tiện khác như ôtô không thuận lợi.
- Lựa chọn xe đạp trong các chuyến tham quan thành phố tạo sự thoải mái, và có thể ngắm cảnh.
- Lựa chọn tàu, thuyền: là cách thức đi lại ít tạo ra sự ô nhiễm so với các phương tiện khác.
- Sử dụng các phương tiện có động cơ như ôtô, trực thăng lên thẳng thường gây ra ô nhiễm. Thay vào đó, du khách có thể lựa chọn giải pháp thay thế như đi bộ.
Lựa chọn nơi lưu trú: đảm bảo lựa chọn các nơi lưu trú có thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường. Theo tính toán, các khách sạn là nơi tiêu thụ nhiều tài nguyên – tính hàng năm, mỗi khách sạn tiêu thụ khoảng 826 lít nước/ngày/phòng và do đó việc khách du lịch quan tâm hỗ trợ các sáng kiến môi trường của khách sạn là rất quan trọng. Để góp phần vào việc lựa chọn khách sạn, khách du lịch có thể xem xét các yếu tố sau:
- Khách sạn thực hiện xử lý chất thải và chất tái chế như thế nào?
- Chính sách tái sử dụng?
- Chính sách tiết kiệm năng lượng/tiết kiệm nước?
- Nhà hàng trong khách sạn có sử dụng các thực phẩm hữu cơ hoặc sản phẩm được sản xuất tại địa phương hay không?
Khi sử dụng dịch vụ lưu trú, khách du lịch cần ghi nhớ rằng nước là nguồn tài nguyên khan hiếm và khi sử dụng điện từ các nguồn năng lượng không tái tạo sẽ góp phần làm tăng hiệu ứng nhà kính. Để góp phần khắc phục hiện tượng này, khách có thể thực hiện một số biện pháp đơn giản sau:
- Dùng vòi hoa sen thay cho dùng bồn tắm để giảm lượng nước
- Tắt đèn khi rời khỏi phòng
- Tắt hoàn toàn đầu video, tivi do khi để các thiết bị này ở chế độ chờ vẫn tiêu thụ năng lượng.
- Đóng cửa sổ và kéo rèm để ngăn không cho luồng khí mát hoặc khí nóng thoát ra khỏi phòng
- Tham gia vào các sáng kiến bảo vệ môi trường của khách sạn.
Chọn nơi ăn: khách cần lưu tâm tới những vấn đề sau:
- Không sử dụng các món ăn được chế biến từ động thực vật quý hiếm
- Nên dùng các món ăn có nguyên liệu tại địa phương nhờ đó giảm được việc vận chuyển thức ăn từ nơi khác qua đó vừa giảm lượng khí CO2 phát sinh từ phương tiện vận tải và vừa đóng góp cho người dân địa phương.
- Nên dùng các thực phẩm hữu cơ.
- Ở vùng biển, cần xem xét các loại hải sản có trong thực đơn có tuân thủ đánh bắt theo quy định.
Trong quá trình đi tham quan
Trong trường hợp thật cần thiết, khách du lịch chỉ nên sử dụng ôtô. Các phương tiện giao thông công cộng, xe đạp hay đi bộ đều là cách thức thân thiện với môi trường. Nếu dùng xe thì nên đi chung với người khác. Nếu mỗi người đi bộ 8km, lượng khí CO2 sẽ giảm được 100.000 tấn/năm.
- Hãy tôn trọng nền văn hóa của người dân địa phương, tránh đề cập tới những vấn đề tín ngưỡng, khi đến thăm các đền chùa, du khách luôn hỏi trước xem có được chụp ảnh hay không.
- Thực hiện các biện pháp đơn giản như: bỏ chai lọ đã qua sử dụng vào nơi để rác.
- Trong trường hợp không có nhà vệ sinh công cộng, cần đảm bảo nhà vệ sinh lộ thiên phải cách nguồn nước ít nhất 100 mét và chất thải phải được chôn sâu dưới đất từ 15cm trở lên.
- Hoạt động dưới nước, tham quan, lặn biển: dùng các túi sợi để đựng đồ dùng cá nhân thay cho các túi nilon, không đứng gần rặng san hô, không thả neo trong khu vực rặng san hô.
- Hoạt động quan sát động vật hoang dã: đối với quan sát cá voi, không tiến đến gần 100m, khi ở gần cá voi, cần giảm tốc độ của tàu thuyền.
Trước khi kết thúc chuyến đi
Khách du lịch thường có nhu cầu muốn lưu giữ lại những kỷ niệm về chuyến đi. Trước hết, khách du lịch cần tự trả lời một số câu hỏi sau: tiền của mình sẽ được sử dụng thế nào? Lượng tiền đó có tới tay người dân địa phương hay người sản xuất ở địa phương hay không? Lượng rác thải của khách trong suốt chuyến đi? Khách đã sử dụng loại phương tiện nào? Những người làm trong khách sạn mà khách lưu trú là người dân địa phương hay người nước ngoài? Đồng thời, khách cũng cần quan tâm tới xem đồ lưu niệm có nguồn gốc từ động vật hoang dã có hợp pháp không? Để biết thông tin này, khách du lịch có thể tham khảo quy định của Tổ chức Công ước quốc tế về cấm buôn bán các loài động vật hoang dã quý hiếm (CITES) về các trường hợp được phép mua bán các đồ lưu niệm có nguồn gốc từ động vật hoang dã. Tại một số quốc gia, các quy định và thủ tục có thể phức tạp và chặt chẽ hơn quy định của CITES.
Khi đến cửa hàng lưu niệm, du khách cần quan tâm tới những vấn đề sau:
- Không nên mua những đồ hóa thạch, công cụ thời tiền sử. Nên tránh việc mua động thực vật có nguồn gốc bản địa. Trong trường hợp cần thiết, khách du lịch nên tham khảo quy định của CITES hoặc nhà chức trách địa phương.
- Nên mua những đồ thủ công có nguồn gốc địa phương. Không nên mua một món đồ thủ công mỹ nghệ chỉ vì giá rẻ mà cần cân nhắc tới giá trị nó đưa lại.
- Cần thận trọng khi mua những đồ lưu niệm có nguồn gốc từ động vật hoang dã. Cần đảm bảo là những đồ lưu niệm này có nguồn gốc hợp pháp và có thể có được những giấy tờ chứng minh tính hợp pháp.
- Trong trường hợp in ảnh chỉ in khi thật cần thiết.
Sau chuyến du lịch:
Việc thay đổi hành vi của mỗi người khách du lịch sẽ có tác động trực tiếp tới sự phát triển bền vững của một điểm đến du lịch. Một số gợi ý trong trường hợp khách trở về sau kỳ nghỉ:
- Hãy chia sẻ kinh nghiệm về kỳ nghỉ cho những người khác;
- Hỗ trợ những sáng kiến phát triển du lịch cộng đồng;
- Hợp tác với tổ chức phi chính phủ trong các dự án có liên quan tới phát triển cộng đồng.;
- Luôn ghi nhớ rằng hoạt động du lịch tình dục trẻ em là một tội ác ở tất cả các điểm đến du lịch. Trong trường hợp khách du lịch chứng kiến những hành vi lạm dụng tình dục trẻ em, hãy thông báo ngay lập tức cho nhà chức trách, hãng lữ hành.
ANH TUẤN