Trên thực tế, do có sự nhận thức không đầy đủ, toàn diện về những quy luật khách quan vốn có của nền kinh tế thị trường nên có không ít nhà quản trị doanh nghiệp cho rằng việc định giá bán sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ là không cần thiết vì cho rằng giá bán sẽ do thị trường tự điều tiết bởi cung và cầu, do sự thỏa thuận của người bán và người mua. Nếu có suy nghĩ và cách làm như vậy thì doanh nghiệp khó có thể tồn tại và phát triển chứ chưa nói đến khả năng đứng vững hoặc cạnh tranh và thu được lợi nhuận tối đa, đạt hiệu quả kinh tế cao.
Mục đích kinh doanh là lợi nhuận tối đa, song, trước hết các doanh nghiệp phải bù đắp được các chi phí bỏ ra và có lãi, sau đó sẽ tối đa hóa lợi nhuận. Do đó, các doanh nghiệp nói chung và các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ du lịch lữ hành nói riêng cần cân nhắc trước khi quyết định giá thành cho sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp.
Định giá là một nghệ thuật vì nó không đơn thuần chỉ là đưa ra một giá bán cho sản phẩm, mà nó còn làm cho doanh nghiệp trở nên khác biệt, cũng như quyết định vị trí của doanh nghiệp trên thị trường.
Sản phẩm du lịch là các dịch vụ, hàng hóa cung cấp cho du khách, được tạo nên bởi sự kết hợp của việc khai thác các yếu tố tự nhiên, xã hội với việc sử dụng các nguồn lực: cơ sở vật chất kỹ thuật và lao động tại một cơ sở, một vùng hay một quốc gia.
Sản phẩm du lịch bao gồm cả những yếu tố hữu hình và những yếu tố vô hình. Yếu tố hữu hình là hàng hóa, yếu tố vô hình là dịch vụ.
Xét theo quá trình tiêu dùng của khách du lịch trên chuyến hành trình du lịch có thể tổng hợp các thành phần của sản phẩm du lịch theo các nhóm cơ bản sau:
Dịch vụ vận chuyển; dịch vụ lưu trú, dịch vụ ăn uống; đồ ăn, thức uống; dịch vụ tham quan, giải trí; hàng hóa tiêu dùng và đồ lưu niệm; các dịch vụ khác phục vụ khách du lịch.
Xác định giá thành của chương trình du lịch cho một chuyến
Giá thành của một chương trình du lịch cho một khách du lịch (nếu tính cho cả đoàn khách du lịch thì gọi là tổng chi phí của chương trình để thực hiện chuyến đi) bao gồm những chi phí trực tiếp mà công ty du lịch phải chi trả để tiến hành thực hiện chuyến đi theo tour cụ thể.
Để tính giá thành, các doanh nghiệp cần phải phân loại và nhóm toàn bộ các chi phí để thực hiện chương trình du lịch của một chuyến đi làm hai loại:
Chi phí biến đổi (tính cho một khách du lịch): Là các chi phí gắn trực tiếp với sự tiêu dùng riêng biệt và có thể tính riêng cho từng khách gồm: chi phí khách sạn, chi phí ăn uống, vé tham quan, vé tàu xe…
Chi phí cố định (tính cho cả đoàn khách): Là tổng chi phí của các dịch vụ mà mọi thành viên trong đoàn du lịch dùng chung, không bóc tách cho từng khách riêng lẻ như: chi phí hướng dẫn viên du lịch, chi phí thuê phương tiện vận chuyển, các chi phí thuê ngoài khác…
Trên cơ sở đó tính giá thành cho một khách du lịch theo công thức:
Tổng chi phí chương trình du lịch của một chuyến đi cho cả đoàn khách theo công thức sau:
Xác định giá bán của một chương trình du lịch cho một chuyến
Giá bán chương trình du lịch của một chuyến đi được cấu thành bởi các yếu tố thành phần như: giá thành, chi phí khác, chi phí bán hàng, lợi nhuận và thuế giá trị gia tăng…
Giá bán được thể hiện bằng công thức sau:
Công thức tính giá bán cho một chuyến:
Công thức tính giá bán theo lợi nhuận mục tiêu:
Công thức tính số khách tham gia chương trình du lịch trong một chuyến để hòa vốn:
Công thức tính số khách cần thiết để đạt lợi nhuận mục tiêu:
Như vậy, việc xác định giá thành và giá bán cho một chuyến đi là căn cứ rất quan trọng để xác định chính xác lợi nhuận của doanh nghiệp du lịch. Trong môi trường cạnh tranh hiện nay và trong tương lai, lợi nhuận luôn là điều kiện sống còn đối với mỗi doanh nghiệp, đòi hỏi các doanh nghiệp phải chú trọng đến các yếu tố này, tiết giảm chi phí, hạ giá thành và giá bán sản phẩm để tăng khả năng cạnh tranh cho sản phẩm du lịch của doanh nghiệp mình.
Tài liệu tham khảo
ThS. Hà Thị Thúy Vân “Xác định giá thành và giá bán của chương trình du lịch cho một chuyến đối với các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ du lịch” Đại học Thương mại, Tạp chí kiểm toán số 5/2011
ThS. Lê Thị Như Quỳnh
(Tạp chí Du lịch)