Hát xoan là loại hình dân ca lễ phi phong tục hát thờ thần, thành hoàng với hình thức nghệ thuật đa yếu tố: hát, múa, nhạc gắn với lễ hội của người dân Phú Thọ. Vào ngày 24/11/2011, tại Hội nghị lần thứ 6 của Ủy ban liên chính phủ về bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể của UNESCO tổ chức tại Bali – Indonesia, hồ sơ hát xoan Phú Thọ của Việt Nam được công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể của nhân loại.
Tại lễ khai mạc chương trình “Du lịch về cội nguồn và vinh danh hát xoan Phú Thọ” diễn ra vào ngày 18/2/2012, đại diện UNESCO sẽ trao bằng công nhận hát xoan Phú Thọ là di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp của nhân loại. Bên cạnh nhiều tiết mục hát xoan, lễ khai mạc có sự tham dự của khoảng 800 nghệ sĩ chuyên nghiệp thuộc các đơn vị nghệ thuật với nhiều tiết mục biểu diễn nghệ thuật đặc sắc gắn với di sản văn hóa ba tỉnh Phú Thọ, Yên Bái, Lào Cai theo ba chương “Cội nguồn câu hát”, “Khúc Môn đình và lễ hội Hùng Vương”, “Văn hóa cội nguồn đồng hành cùng dân tộc”.
Trong khuôn khổ chương trình “Du lịch về cội nguồn và vinh danh hát xoan Phú Thọ” sẽ diễn ra lễ vinh danh, khen thưởng các tổ chức, cá nhân và nghệ nhân có thành tích trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của di sản hát xoan Phú Thọ. Đây là nguồn động viên lớn đối với những nghệ nhân hát xoan nhằm tiếp tục và phát huy giá trị của hát xoan trong việc truyền dạy cho các thế hệ sau. Bên cạnh đó, nhiều hoạt động phong phú trong chương trình tiếp tục được diễn ra trong năm 2012 như: biểu diễn hát xoan phục vụ nhân dân và du khách do các câu lạc bộ, phường xoan biểu diễn từ tháng giêng đến tháng ba âm lịch; lễ hội đền Hùng; liên hoan hát xoan Phú Thọ 2012; liên hoan hát xoan các trường phổ thông cơ sở TP. Việt Trì…
Theo Ban Tổ chức, sự kiện này góp phần tiếp tục củng cố hồ sơ “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ” để đệ trình UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại; đồng thời giới thiệu tiềm năng phát triển du lịch của 3 tỉnh Phú Thọ, Yên Bái và Lào Cai đến với du khách và các nhà đầu tư trong, ngoài nước.
T. Trang