Từ đầu tháng 5/2014, nhiều tàu cá của Việt Nam đã bị các tàu của Trung Quốc liên tục khống chế, xua đuổi, gây thiệt hại về tài sản. Nghiêm trọng hơn, lực lượng chức năng Trung Quốc đã có những hành vi đánh đập, gây thương tích, đe dọa tính mạng ngư dân Việt Nam. Cụ thể như sau:
- Ngày 07/5/2014, tại khu vực có tọa độ 16°50'N-112°49'E (cách Bắc Tây Bắc đảo Linh Côn, quần đảo Hoàng Sa khoảng 10 hải lý), tàu cá của Quảng Ngãi số hiệu QNg 96416 TS cùng 16 ngư dân, đã bị tàu Trung Quốc số hiệu 1241 bắn đạn lửa; dùng vòi rồng phun nước; dùng búa, chai lọ, bu lông ném sang tàu; dùng câu liêm cắt đứt dây và hệ thống liên lạc, định vị. Sau đó, thêm 1 tàu ngư chính Trung Quốc chưa rõ số hiệu đã khống chế, đâm thẳng vào tàu gây vỡ mạn phải và toàn bộ kính ca bin, hỏng nhiều thiết bị và tài sản trên tàu. Thiệt hại ước tính khoảng 890 triệu đồng.
- Vào lúc 23h00 ngày 16/5/2014, tàu cá của Quảng Ngãi mang số hiệu QNg 90205 TS trong khi đang hoạt động nghề cá bình thường tại khu vực có tọa độ 16°55' N-112°21'E, gần đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam, đã bị tàu ngư chính Trung Quốc số hiệu 306 chạy đến khống chế. Nghiêm trọng hơn, lực lượng chức năng của Trung Quốc đã lên tàu cá đập phá hầu hết tài sản trên tàu, đánh và gây thương tích nặng đối với hai ngư dân Việt Nam tên là Nguyễn Huyền Lê Anh và Nguyễn Tấn Hải của tàu cá nói trên.
- Ngày 17/5/2014, tàu cá của tỉnh Quảng Ngãi mang số hiệu QNg 96011 TS cùng 13 ngư dân khi đang hoạt động tại khu vực có tọa độ 15°16'N-111°18'E, cách đảo Tri Tôn, quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam khoảng 31 hải lý, đã bị tàu Trung Quốc số hiệu 21102, khống chế, lấy đi một số tài sản và ngư lưới cụ. Thiệt hại ước tính khoảng 50 triệu đồng.
- Gần đây nhất, vào lúc 16h00 ngày 26/5/2014, tại khu vực có tọa độ 15°16'42''N-111°01'30''E, ngư trường truyền thống thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam, tàu cá Đà Nẵng mang số hiệu ĐNa 90152 TS cùng 10 ngư dân trên tàu đã bị tàu Trung Quốc mang số hiệu 11209 đã đâm chìm. Hiện 10 ngư dân đã được lực lượng kiểm ngư, cảnh sát biển cứu vớt và đưa lên tàu an toàn.
Ngày 27/5/2014, trả lời câu hỏi của nhiều phóng viên Việt Nam và quốc tế về phản ứng của Việt Nam trước các vụ việc này, Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Hải Bình nêu rõ: Những hành động nói trên của phía Trung Quốc đã vi phạm chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam ở Biển Đông, trái với tinh thần Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), tiếp tục làm phức tạp tình hình trên Biển Đông.
Một lần nữa, Việt Nam yêu cầu phía Trung Quốc chấm dứt những hành động vô nhân đạo, xâm hại nghiêm trọng đến tính mạng, tài sản và lợi ích hợp pháp của ngư dân Việt Nam, tôn trọng luật pháp quốc tế đồng thời xử lý nghiêm những người có liên quan, không để tái diễn những hành động tương tự và bồi thường thỏa đáng cho các ngư dân Việt Nam.
* Giàn khoan 981 di chuyển hàng chục hải lý trong vùng biển Việt Nam
Vị trí dịch chuyển mới của giàn khoan Haiyang 981 vẫn nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam
Phó Cục trưởng Cục Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) Hà Lê cho biết: Sáng ngày 27/5, Trung Quốc đã di chuyển giàn khoan được 3 - 4 hải lý, với vận tốc 4 - 5 hải lý một giờ về phía đông đông bắc. Chiều cùng ngày, Trung Quốc đã neo giàn khoan tại vị trí có tọa độ cách đảo Tri Tôn về hướng đông đông nam 25 hải lý; cách vị trí cũ 23 hải lý theo hướng đông đông bắc, cách đảo Lý Sơn khoảng 150 hải lý, tức là vẫn nằm sâu trong vùng biển Việt Nam, mỗi giờ, giàn khoan di chuyển khoảng 4 - 5 hải lý. Theo tuyên bố của Trung Quốc, họ di chuyển ra vị trí mới để tiếp tục hoạt động thăm dò.
* Trung Quốc tăng thêm máy bay hoạt động quanh giàn khoan
Ngày 27/5, Trung Quốc vẫn duy trì số lượng tàu là 113 tàu, nhưng hoạt động với cường độ cao hơn và có thêm hai máy bay hoạt động quanh giàn khoan. Các tàu Trung Quốc chủ động tấn công, uy hiếp các tàu Việt Nam ngay từ xa dưới các hình thức vây ép, húc đẩy, đâm va, phun vòi rồng, sau đó co cụm lại quanh khu vực giàn khoan nhằm đẩy các tàu Việt Nam ra xa giàn khoan.
Các tàu hải cảnh, hải tuần, tàu kéo, tàu vận tải của Trung Quốc vẫn tổ chức thành nhiều nhóm áp sát các tàu chấp pháp Việt Nam trong quá trình tiếp cận giàn khoan nhằm vây ép, đẩy phạm vi hoạt động của tàu Việt Nam từ 5 - 6 hải lý ra ngoài 10 hải lý. Trong khi đó, tàu cá Trung Quốc dàn thành hàng cản trở, ép, đe dọa đẩy tàu cá của ngư dân Việt Nam hoạt động ở phạm vi cách giàn khoan 15 - 17 hải lý; thậm chí là đâm húc tàu Việt Nam rất nguy hiểm. Tàu chiến Trung Quốc tăng cường hoạt động áp sát các tàu kiểm ngư hơn và thường xuyên có hành động mở bạt che súng và chĩa súng vào tàu kiểm ngư khi tới gần.
Dù bị tàu cá Trung Quốc xua đuổi, cản trở nhưng ngư dân của Việt Nam vẫn hăng hái tham gia bám biển và sản xuất trên khu vực. Lực lượng kiểm ngư vẫn duy trì hoạt động đấu tranh ở cường độ cao, cố gắng tiếp cận giàn khoan trong phạm vi 5 - 6 hải lý và thực hiện các biện pháp tuyên truyền hòa bình bằng loa, băng-rôn, biểu ngữ...
PV