Thái Nguyên là một tỉnh nằm liền kề với Hà Nội, có địa hình chủ yếu là đồi núi, sông, suối xen kẽ với những đồng bằng nhỏ. Chính địa hình này đã tạo nên nhiều thắng cảnh độc đáo, trong đó có thác Nậm Rứt, nằm cách TP. Thái Nguyên 30km, thuộc xã Thần Sa, huyện Võ Nhai. Nậm Rứt, theo tiếng Tày có nghĩa là mưa rơi. Sở dĩ có tên gọi này vì vào những ngày tạnh ráo chỉ có một dòng thác nhỏ đổ từ vách đá cao xuống sông Thần Sa. Còn sau những trận mưa to, đặc biệt vào mùa hè, xen giữa dòng thác lớn Nậm Rứt đổ xuống từ độ cao trên 50m là nhiều dòng thác nhỏ phun từ kẽ đá như vòi hoa sen rắc những hạt nước li ti. Dưới ánh sáng mặt trời, cả dòng thác được khúc xạ thành vô số những cầu vồng đủ màu sắc chiếu rọi xuống dòng sông Thần Sa trong xanh. Tiếng nước réo rắt giao hòa với âm hưởng vang vọng của vách đá tạo thành một bản nhạc rừng khá thú vị. Đoạn sông Thần Sa ở ngay đầu thác có bãi cát mịn xen bãi đá lô nhô và bãi sỏi thoải dài thuận tiện cho việc tắm nắng, bơi lội. Dọc hai bên bờ sông nơi thác đổ có các tảng đá cao thấp nhấp nhô như bàn ghế có thể ngồi ngắm cảnh hoặc câu cá. Cách thác Nậm Rứt chừng 700m là bản Nậm Rứt của người Mông. Đến đây, du khách có thể được chủ nhà mời uống rượu ngô, thưởng thức nhiều món ăn đậm chất dân tộc như mèn mén, ngô luộc, rau cải mèo, gà rừng nướng hoặc thịt lợn cắp nách…

|
Khu khảo cổ học Thần Sa |
Cách thác Nậm Rứt 5km về phía Đông Bắc là khu di chỉ khảo cổ Thần Sa cách ngày nay từ 40.000 - 23.000 năm đã được xếp hạng bảo tồn quốc gia từ năm 1982. Từ cuối thế kỷ 20, các nhà khảo cổ học đã tổ chức nhiều cuộc khai quật quy mô lớn và tìm thấy hàng chục ngàn công cụ được ghè đẽo như rìu tay, công cụ chặt hình núm cuội, công cụ chặt rìa, công cụ chặt 2 lưỡi, công cụ hình sừng bò, 3 bộ xương người cổ… Đặc biệt, tại mái Đá Ngườm cao 30m, rộng 60m nằm trên sườn dãy núi Ngườm thuộc bản Trung Sơn, các nhà khảo cổ đã tìm thấy 4 địa tầng văn hóa khảo cổ: Bắc Sơn, Hòa Bình, Sơn Vi và Ngườm. Những phát hiện khảo cổ học ở Thần Sa đã cho những luận cứ khoa học hết sức thuyết phục để khẳng định Thần Sa là nơi cư trú của nhiều thế hệ người cổ. Do đó, Thần Sa có một vị trí đặc biệt trong việc tìm hiểu về lịch sử tiến hóa của con người nguyên thủy trên đất nước ta nói riêng và cả vùng Đông Nam Á nói chung. Ngoài ra, đến với Thần Sa, du khách còn có dịp chiêm ngưỡng những nét đẹp sinh hoạt văn hóa và kiến trúc nhà sàn dân tộc Tày, Nùng.
Thác Nậm Rứt và khu di chỉ khảo cổ Thần Sa là những điểm du lịch khá độc đáo của Thái Nguyên, có thể bổ trợ cho nhau để tạo thành một khu du lịch với nhiều loại hình du lịch dã ngoại, tham quan, văn hóa, nghiên cứu… Tuy nhiên, hệ thống dịch vụ ở đây vẫn chưa được đầu tư xứng đáng nên lượng du khách đến vẫn còn hạn chế. Hy vọng, với Năm Du lịch Thái Nguyên 2007 cùng với sự quan tâm của ngành Du lịch Thái Nguyên và chính quyền địa phương, thác Nậm Rứt và khu di chỉ khảo cổ Thần Sa sẽ được du khách trong nước và quốc tế biết đến nhiều hơn nữa.
LÊ HẢI