Làng nghề làm lợn đất Tiên Hội, xã An Tiến, huyện An Lão, TP. Hải Phòng là một làng nghề như vậy, mặc dù thương hiệu của nó nổi tiếng không kém gì nhiều làng nghề khác.
Một số địa phương khác ở nước ta cũng có nghề làm lợn đất, nhưng không đâu lợn đất có da se, mịn, đẹp như lợn đất Tiên Hội. Nhưng ít ai biết được rằng để làm ra được một con lợn đất, người Tiên Hội phải vất vả như thế nào. “Của một đồng, công một nén”, với nghề làm lợn đất quả không sai.
Để có được những con lợn đất, việc đầu tiên người làm nghề phải chú ý là khâu chọn nguyên liệu đất. Đất dứt khóat phải là đất sét nõn chuối, (không lẫn sỏi, sạn) chỉ có ở cánh đồng Tiên Hội. Khi lấy đất phải đào sâu cách mặt ruộng từ 2-3m. Sau khi đất sét nõn chuối được mang về thái nhỏ, ủ cho ẩm, người làm nghề tiếp tục mang đất dàn ra, nhào với nước và trộn thêm 3% tro bếp (để khi vào khuôn và nung, lợn không bị rạn, nứt). Đất chuẩn bị xong được đưa vào khuôn đã có sẵn để nhào nặn. Công đoạn này khá cầu kỳ đòi hỏi người làm phải cẩn thận dàn đất mỏng đều và ép khuôn thật chắc, giữ trong 5-10 phút mới được mở, để 2 nửa của con lợn đất khớp vào nhau thành một thể thống nhất. Lợn đất đưa ra khỏi khuôn, dùng các thanh tre, nứa mỏngnạo đi những phần đất thừa và đem phơi nắng cho đến khi nào thấy lợn đất bạc trắng mới chuyển vào lò. Người ta chỉ dùng vỏ trấu để nung lợn và trong 24 giờ liền. Khi lửa tàn, lợn đất trong lò được dỡ ra. Người làm nghề cẩn thận nhặt từng con, quét sạch bụi và dùng bột gạo nấu chín để quét lên da lợn đất một lớp mỏng. Lớp bột này chính là nền để quét sơn màu, tô vẽ hoa văn cho đẹp. Không giống với đồ nhựa, lợn đất dễ vỡ, nên trong tất cả các khâu, người làm nghề đều phải cẩn trọng, nhẹ nhàng, nâng niu...
Lợn đất Tiên Hội không mang lại giá trị kinh tế cao, nhưng nó là nguồn cổ vũ tinh thần cho bao người nghèo khó có thêm hy vọng vào cuộc sống, vào ngày mai bằng việc tiết kiệm từ hôm nay. Mang ý nghĩa như vậy, nên quan điểm của xã An Tiến cũng như của ngành Du lịch Hải Phòng là tìm mọi cách giữ lại nghề này, bởi đó cũng là một cách để giữ lại nét văn hóa truyền thống, tạo thêm việc làm và thu hút khách du lịch về với An Tiến.
TRẦN KHÔI