Đặc điểm của chất ma túy
Làm cho người sử dụng nó dễ quen, có sự ham muốn rất khó có thể kìm chế được và buộc phải sử dụng nó bằng bất cứ giá nào.
Gây cho người sử dụng có khuynh hướng tăng liều, lần sau phải dùng nhiều hơn lần trước, tháng sau phải dùng nhiều hơn tháng trước.
Gây cho người sử dụng lệ thuộc cả về thể chất lẫn tâm lý.
Các loại ma túy hiện đang được sử dụng ở nước ta
Là thuốc phiện, sái thuốc phiện, heroin, loại ma túy kích thích thần kinh, gây ảo giác như: Methamphetamin, Ecstasy, thường được gọi là ma túy “lắc”, ma túy được điều chế từ cây coca như Cocain, “Crack”. Chúng tôi giới thiệu một số loại ma túy:
Heroin: là một chất ma túy được dùng phổ biến nhất ở nước ta hiện nay, được bán tổng hợp từ moocphin, gây độc hại nhiều hơn và gây nghiện nhanh hơn moocphin, vì chất “ma túy” heroin có tác dụng trên hệ thần kinh trung ương rất nhanh, ngay sau khi chích người nghiện heroin đã có khoái cảm đặc biệt.
Các chất ma túy kích thích thần kinh trung ương: Amphetamin (Maxinton), Methamphetamin là dẫn xuất của amphetamin, loại ma tuý này có độc tính cao, gây nghiện nhanh.
Các chất gây loạn thần: là loại thuốc gây rối loạn hoạt động tâm thần, gây ảo giác, ảo thị, ảo thính, rối loạn xúc giác. Đặc biệt, các chất ma túy này không dùng trong y học để chữa bệnh, chỉ là chất ma tuý như LSD25 (diethylamid của axit lysergic), Ecstasy là dẫn chất của Amphetamin và Phencydilin, hiện nay đang có chiều hướng gia tăng ở một số thành phố như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Hải Phòng với tên gọi “bụi thiên thần”, “ma tuý phù thuỷ”.
Tác hại của loại ma túy kích thích thần kinh gây ảo giác:
Gây nghiện nhanh: do sử dụng thuận tiện chỉ cần uống như các thuốc chữa bệnh thông thường khác, nên khó phát hiện người sử dụng loại ma túy này sớm.
Gây ảo giác mạnh: người nghiện có cảm giác bay bổng như đi trên mây, rối loạn thính giác “nhạc càng mạnh, càng chói tai, càng quay cuồng, lắc mạnh” do đó người ta gọi là ma túy “lắc”.
Không đói khát, không buồn ngủ, có thể thức thâu đêm, nhưng rồi kiệt sức vì mất sự chỉ huy sáng suốt của vỏ não. Gây tăng huyết áp, có thể dẫn tới vỡ mạch máu não (đột quỵ), hoặc suy tim…
Nghiện ma túy, bản chất nghiện ma túy và tác hại
Để hiểu rõ nghiện ma túy, bản chất, tác hại của việc nghiện ma túy, cần làm rõ một số khái niệm sau:
Thế nào là sử dụng ma tuý: là những người sử dụng ma túy hợp pháp có sự chỉ định và hướng dẫn của thầy thuốc, ngừng sử dụng không lệ thuộc vào chất ma túy đó. Ví dụ: một người bị mất ngủ, lo lắng, bồn chồn, thầy thuốc chỉ định uống Seduxen 5mg x 1 viên vào buổi tối, thời gian không quá 5 ngày, họ uống đúng liều lượng, đúng thời gian do thầy thuốc hướng dẫn.
Thế nào là lạm dụng ma túy: là hiện tượng tự ý sử dụng ma túy không có chỉ định và hướng dẫn của thầy thuốc, hoặc sử dụng kéo dài liều cao vì mục đích khác nhau.
Quá trình dẫn tới nghiện ma túy theo sơ đồ sau:
Chiếm tỷ lệ
Quá trình trên tiến triển nhanh hay chậm phụ thuộc vào một số yếu tố như: khả năng mẫn cảm với ma túy của từng người, loại ma túy sử dụng, liều lượng sử dụng trong ngày, hình thức sử dụng ma túy. Từ khi lạm dụng ma túy chuyển sang nghiện ma túy rất nhanh.
Thế nào là nghiện ma túy: Theo nghĩa rộng: người nghiện ma túy là người có thói quen dùng ma túy, không dùng không chịu được, bằng mọi giá để có ma túy sử dụng, bất chấp sự ngăn cấm của pháp luật, của người thân và xã hội. Theo nghĩa hẹp: nghiện ma túy là sự lệ thuộc của con người cụ thể (lệ thuộc cả thể chất lẫn tâm lý) đối với các chất ma túy đó làm cho con người không thể quên và từ bỏ được.
Như vậy, nghiện ma túy là sự phụ thuộc của con người vào các chất ma túy, việc đưa một lượng ma túy nhất định vào cơ thể là một nhu cầu thường xuyên, luôn có xu hướng tăng dần liều, khi ngừng sử dụng ma túy sẽ xuất hiện hội chứng cai (lên cơn nghiện) rất khó chịu, bao gồm các dấu hiệu: buồn nôn, nổi da gà, bứt rứt, đau rút cơ khớp (có cảm giác dòi bò trong xương), chảy nước mắt, nước mũi, giãn đồng từ, tiêu chảy, mất ngủ, bồn chồn.
Các hình thức sử dụng ma túy
Qua đường hô hấp: hút: thông thường, người ta hút thuốc phiện, cần sa, (lá cây cần sa được cuốn thành điếu hút như điếu thuốc lá); ngửi, hít (heroin, cocain). Phương thức hít heroin rất đơn giản, người nghiện bỏ bột heroin lên trên giấy thiếc trong bao thuốc lá, kẹo cao su rồi dùng bật lửa ga đốt bên dưới cho bột heroin “thăng hoa” bốc khói và hít nó vào mũi, có thể người nghiện hít trực tiếp hoặc hít qua ống nhựa, ống tẩu. Sau khi hít xong, người nghiện phải hút thuốc là hoặc uống cốc nước sôi để “hãm”, chóng “phê” và “phê” thời gian lâu hơn.
Qua hệ tuần hoàn: ma túy ở thể lỏng thường được đưa vào cơ thể bằng đường tiêm chích dưới da, bắp thịt hoặc tĩnh mạch như heroin, morphin, Dolacgan, sái thuốc phiện, Amphetamin. Thông thường, người nghiện đầu tiên sử dụng bằng đường hút, hít, sau một thời gian sẽ chuyển sang tiêm chích. Đây là nguyên nhân lây nhiễm HIV và căn bệnh AIDS mà hiện nay chưa có cách cứu chữa.
Đưa vào qua đường tiêu hoá: người nghiện uống, nuốt các loại ma túy như thuốc phiện, các chế phẩm của thuốc phiện, các loại thuốc an thần, giải lo âu như Seduxen, hiện nay nhiều người nghiện ma túy là thanh thiếu niên uống các loại ma túy kích thích thần kinh gây ảo giác như Amphetamin, Ecstasy..v..v
Bản chất và nguyên nhân nghiện ma túy
Bản chất của nghiện ma túy: về mặt sinh học, trong các tế bào thần kinh não người luôn có sẵn những thụ thể. Nếu lạm dụng chất ma túy sẽ tác động lên thụ thể gây ra trạng thái quen thuốc (nghiện), đồng thời làm các tế bào thần kinh não bị tổn thương một cách tạm thời hoặc vĩnh viễn, dẫn tới các hoạt động của não bị lệch chuẩn như lệch chuẩn về đạo đức, hành vi, nếp sống…
Nguyên nhân nghiện ma túy
Về nhận thức: Do thiếu hiểu biết về ma túy, nghiện ma túy và tác hại của nghiện ma túy. Nhiều thanh niên có tính tò mò sử dụng ma túy xem thế nào đã dẫn tới nghiện, có những phụ nữ quá béo đã mua loại ma túy kích thích thần kinh (Maxinton) uống để giảm béo, có học sinh cần thức đêm ôn thi, đã dùng thuốc kích thích thần kinh để thức mà không biết dẫn tới nghiện ma túy.
Do sang chấn tinh thần trong cuộc sống (stress): Có người thất bại trong sự nghiệp, do thất tình, thi trượt, bố mẹ bất hoà bỏ nhau.v..v. đã tìm tới ma túy.
Do buông lỏng quản lý, giáo dục của gia đình, nhà trường: gia đình quá nuông chiều, nhiều bố mẹ không dành thời gian quan tâm theo dõi con cái, nhà trường thiếu giám sát, phát hiện sớm các học sinh có nguy cơ lạm dụng ma túy và chưa có nhiều các hoạt động lành mạnh để thu hút học sinh tham gia.
Môi trường còn nhiều ma túy: bọn tội phạm tàng trữ, buôn bán và tổ chức sử dụng ma túy chưa được quét sạch, vì lợi ích kinh tế, chúng đã mù quáng lừa gạt, lôi kéo nhiều thanh niên đến với ma túy.
Dùng ma túy để chữa bệnh: một số người đã lạm dụng ma túy để chữa một số bệnh như đau đầu, chữa sốt rét, phụ nữ sau khi sinh đẻ...
Tác hại của việc lạm dụng ma túy
Sức khoẻ giảm sút: khi nghiện ma túy, sức khoẻ giảm sút rất nhanh, cơ thể bị suy kiệt, mọi sinh hoạt bị đảo lộn “ngày ngủ, đêm ăn”, lười vệ sinh cá nhân dễ dẫn tới mắc các bệnh nhiễm trùng da, rối loạn dinh dưỡng, viêm đa dây thần kinh… Nhiều trường hợp dùng ma túy liều cao dẫn tới sốc ma túy, nếu không được cấp cứu kịp thời sẽ dẫn tới tử vong. Rất dễ nhiễm một số bệnh nguy hiểm đến tính mạng như nhiễm trùng máu, tăng huyết áp, vỡ mạch máu não (đột quỵ). Gây ra hội chứng trầm cảm, rối loạn tâm thần. Nguy cơ cao nhiễm HIV/AIDS, ở nước ta 70% người nhiễm HIV là do tiêm chích ma túy.
Gây rối loạn nhân cách hành vi: rối loạn lối sống, nếp suy nghĩ, đạo đức bị suy thoái, dần dần người nghiện trở nên thờ ơ với những hứng thú bình thường như: hoài bão ước mơ, học hành, vui chơi giải trí lành mạnh. Thậm chí do nhu cầu sử dụng ma túy ngày càng tăng, nhiều người nghiện trở nên hung hãn, mất tính người.
Giảm và mất khả năng lao động: khi nghiện ma túy, khả năng lao động giảm hoặc mất đi tính chăm chỉ, sự khéo léo, ý thức và kỷ luật lao động, học tập giảm sút, bê trễ trong công việc…
Kinh tế sa sút, gia đình tan vỡ: 100% gia đình có người nghiện ma túy kinh tế lâm vào cảnh sa sút, bị phá sản, có tới 27% tan vỡ hạnh phúc, 24% thân nhân từ bỏ người nghiện.
Xã hội lãng phí tiền của: hàng ngày người nghiện ma túy đã tiêu tốn một số tiền lớn, chỉ riêng 2 thành phố lớn: Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh mỗi ngày người nghiện tiêu tốn tới hàng tỷ đồng vào việc sử dụng ma túy. Nhà nước và xã hội còn bỏ ra hàng trăm tỷ đồng mỗi năm chi phí cho phòng chống ma túy.
Trật tự an toàn xã hội bị xâm phạm: 70% người nghiện ma túy liên quan đến trộm cắp, cướp giật, giết người, đua xe, gây rối trật tự xã hội, làm tăng tội phạm hình sự. Nghiện ma túy vừa là nguyên nhân, vừa là điều kiện để phát sinh các tệ nạn xã hội khá như mại dâm, cờ bạc, buôn lậu…
Dấu hiệu phát hiện người nghiện ma túy sớm tại gia đình, nhà trường và cộng đồng dân cư
Nhu cầu chi tiêu tăng bất thường: nhu cầu tiêu tiền ngày càng tăng và không giải thích được lý do chi tiêu vào việc gì. Một số thanh thiếu niên, học sinh thường hay nói dối cha mẹ xin tiền đóng học phí, mua sách vở hoặc lấy trộm tiền, ăn cắp đồ đạc trong gia đình đem bán hoặc cầm đồ để có tiền sử dụng ma túy.
Tính tình thay đổi bất thường và theo chiều hướng xấu: có lúc lầm lỳ, ít nói (khi đói ma túy), ngược lại có lúc nói năng hoạt bát, cười đùa vô cớ, đó là khi cơ thể đủ chất ma túy. Hay nói dối, có biểu hiện xa lánh người thân. Tính tình trở nên hung bạo, thích nhảy “lắc” theo nhạc mạnh, nhạc càng mạnh thì “lắc” càng nhanh lại không thấy mệt mỏi (đối với người nghiện ma túy kích thích thần kinh gây ảo giác).
Nếp sống sinh hoạt thay đổi, lối sống buông thả: thay đổi giấc ngủ “thức đêm, ngủ ngày” hoặc “thức thâm đêm, suốt sáng đối với người nghiện ma túy kích thích thần kinh. Mọi hứng thú của cuộc sống không thích như xem ti vi, đọc sách báo, văn nghệ, chơi thể thao. Sống luộm thuộm, quần áo bẩn thỉu, ngại tắm giặt. Trước đây không hút thuốc lá, bây giờ nghiện thuốc lá, trong túi luôn kèm bật lửa, giấy bạc.
Sức khoẻ giảm sút: người gầy, sút cân. Khi ngủ dậy có những dấu hiệu chảy nước mắt, ngáp vặt, nổi da gà do cơ thể thiếu ma túy.
Khả năng lao động học tập giảm: hiệu quả lao động, kết quả học tập bị giảm sút. Lười lao động, bỏ trễ công việc, vô ý thức kỷ luật trong lao động, học tập. Học sinh ngồi học hay ngủ gật, hay bỏ ra ngoài trong giờ học, trốn học…
Hay tụ tập đàn đúm với những bạn bè xấu, nghiện ma túy: tụ tập đàn đúm với bạn bè xấu, với người đã nghiện ma túy ở phòng kín, nơi vắng người, thường xuyên cùng đi đến địa bàn có tụ điểm tổ chức sử dụng, buôn bán ma túy; hay đi với bạn bè xấu tới các vũ trường, quán karaoke thâu đêm.
Dấu hiệu khẳng định người thân đã nghiện ma túy: Xuất hiện hội chứng cai (nếu nghiện thuốc phiện hoặc heroin), hoặc rối loạn tâm thần (nếu nghiện ma túy kích thích thần kinh gây ảo giác); xét nghiệm tìm chất ma túy trong nước tiểu hoặc trong máu cho kết quả dương tính.
Xuân Thơm