Lộc của rừng

Tuy nhiên, họ đợi khi nào trời nắng mới đi đánh kiến, hạ tổ kiến xuống mà gặp nắng to, kiến sẽ nhanh chóng tản ra ngoài, khi đó chỉ còn lại những hạt trứng trắng muốt như gạo, còn nếu ngày mưa kiến cứ nằm lỳ bên trong thật khó mà lấy trứng. Người đi rừng lâu năm có nhiều kinh nghiệm hơn, tổ nào nhìn có màu đen bạc, thớ tổ gờ to, cành cây hơi trĩu, khi chặt cành nâng lên thấy nặng tay y như rằng tổ kiến mẩy. Còn tổ nào trông đen xì, xốp… nhìn màu tổ và vỏ tổ kiến là phát hiện ra ngay không có mấy trứng, khỏi mất công chặt đốn, họ để lại dành đến mùa sau. Không phải loài kiến nào cũng có thể lấy trứng mà phải là loại kiến vàng ươm, hoặc kiến nâu thì trứng mới thơm và ngậy. Còn trứng kiến đen mùi rất hôi, giống này còn rất lỳ lợm, gõ vào tổ đến mấy chúng không chịu chui ra.

Đưa tay vén mớ dây rừng chằng chịt, người thợ rừng đã làm kinh động đến bầy kiến và hàng loạt chú kiến kềnh, kiến thợ với đôi càng dữ tợn ào ào chui ra khỏi “thủ phủ” mà bâu kín xung quanh, chúng len lỏi bám vào cổ, bò vào quần áo và chui cả lên mắt người mà cắn. Khi bị động mạnh, đàn kiếm xúm vào ăn trứng, vì thế đã hạ tổ xuống phải vạc ra và gõ nhanh, tránh lũ kiến tấn công người và không để chúng kịp ăn trứng. “Tránh thật xa nữa ra nếu không muốn làm mồi cho kiến”.

Đưa được tổ kiến ra chỗ thoáng, người thợ “săn” kiến dùng dao vạc một đường trên thân, rồi gõ cộc cộc khiến kiến bố, kiến mẹ đều rơi lẫn cùng trứng xuống rá.

Sau chuyến đi rừng vất vả, những “chiến lợi phẩm” là cả kg hạt trứng kiến căng mọng được mang về sàng sẩy sạch sẽ, loại bỏ tạp chất, lá cây và những chú kiến già lẫn trong đó, công đoàn này phải thật nhẹ nhàng để những hạt trứng không bị vỡ.

Trứng kiến có thể dùng để làm xôi, làm bánh, quấn lá cây sau sau ăn như gỏi, nấu cháo, ăn cùng bánh đa, trộn lẫn trứng gà hoặc thịt băm để rán… Trong nhiều món ăn được chế biến từ trứng kiến thì xôi trứng kiến là phổ biến nhất. Cách làm món xôi này khá đơn giản. Gạo nếp nương vo sạch, đem ngâm trong nước ấm chừng 4 - 5 giờ, vớt ra để ráo nước rồi cho vào chõ đồ chín. Trứng kiến sau khi đã làm sạch, để ráo nước. Phi thơm hành rồi cho trứng kiến vào xào, khi thấy dậy mùi béo ngậy của trứng kiến và mùi thơm của hành là được. Xôi chín tới, xới tơi trộn đều với trứng kiến rồi cho ra đĩa, thưởng thức nóng sẽ cảm nhận được vị thơm đậm đà, quyến rũ của lúa nếp nương, vị ngọt, bùi và ngậy của trứng kiến. Khi ăn, nghe tiếng trứng kiến nổ lép bép trong miệng mới thấy hết cái thú vị của món ăn này, khiến người ta nhớ mãi.

Không những chỉ tạo ra các món ăn độc đáo, một số hộ dân ở xã An Lạc huyện Sơn Động (Bắc Giang) còn có một nguồn thu nhập đáng kể từ lộc của rừng này. Với mức giá 200 nghìn đồng/kg, mỗi ngày một người có thể đánh được từ 2 - 3kg trứng kiến. Theo ông Hà Văn Cam - Phó Chủ tịch UBND xã An Lạc, hiện nay xã đã thành lập tổ nấu ăn phục vụ khách du lịch đến tham quan khu sinh thái Khe Rỗ, các món ăn từ trứng kiến được nhiều du khách rất thích. Tiếc rằng thời vụ lấy trứng kiến quá ngắn, chỉ khi lên An Lạc đúng dịp tháng tư du khách mới được tận hưởng hương vị độc đáo của sản vật này. 

Kim Sa

(Tạp chí Du lịch)