Đầm Vân Long giống như một bức tranh thủy mặc với những khối núi đá vôi soi bóng xuống mặt nước trong xanh. Trong lòng những núi đá này là 32 hang động mang vẻ đẹp đặc trưng như: hang Cá, hang Bóng, hang Rùa, hang Chanh, hang Thung Dơi… Cùng với khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp, bên cạnh khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long du khách có thể khám phá nhiều di tích lịch sử, văn hóa có giá trị như: chùa và động Địch Lộng, động Hoa Lư, đền Thung Lau, đền vua Đinh Tiên Hoàng…
Chùa và động Địch Lộng
Chùa và động Địch Lộng (động đẹp thứ ba trời Nam) nằm gần quốc lộ 1A, thuộc xã Gia Thanh, huyện Gia Viễn, cách thành phố Ninh Bình khoảng 16km về phía Bắc. Động Địch Lộng nằm ở lưng chừng núi, gồm ba hang liền nhau: hang thứ nhất là nơi thờ phật nên cũng gọi là chùa Địch Lộng; hang thứ hai là hang Tối, nơi có rất nhiều nhũ đá đẹp với những hình thù, màu sắc khác nhau; hang thứ ba là hang Sáng, ở trên cao cửa hang thắt hẹp lại, có khoảng lộ thiên, khi có gió thổi mạnh vào trong động phát ra âm thanh của đá nghe như tiếng sáo vì vậy động được đặt tên là Địch Lộng (tiếng sáo thổi).
Đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng – xã Gia Phương
Cách thành phố Ninh Bình khoảng 16km về phía Tây Bắc, đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng thuộc thôn Văn Bòng, xã Gia Phương, huyện Gia Viễn. Tương truyền, đây chính là nơi gắn với tích sinh ra Đinh Bộ Lĩnh, người anh hùng dân tộc có công trong việc dẹp loạn 12 sứ quân thống nhất đất nước. Đền thờ được xây dựng bằng gỗ lim, quay hướng tây có ba toà. Tiền Đường có 5 gian, kiến trúc theo kiểu đình làng, Trung Đường có long ngai để bát hương thờ Đinh Điền và Nguyễn Bặc, Hậu Cung đặt tượng vua Đinh Tiên Hoàng làm bằng gỗ mít, sơn son thếp vàng, cao gần 2m, tương truyền được tạo dựng từ thời Hậu Lê.
Động Hoa Lư
Động Hoa Lư (Thung Lau) thuộc địa phận xã Gia Hưng, huyện Gia Viễn. Động Hoa Lư là căn cứ đầu tiên của sứ quân Đinh Bộ Lĩnh đối với sự nghiệp thống nhất giang sơn thế kỷ 10. Tuy được gọi là động nhưng di tích này là một thung lũng rộng khoảng 16 mẫu, bốn bề được núi bao quanh vô cùng kiên cố, chỉ có một lối vào duy nhất nhỏ và cao khoảng 30m dẫn vào ngôi đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng và thánh Nguyễn Minh Không.
Đền Thung Lá
Đền Thung Lá nằm cạnh động Hoa Lư, thuộc địa phận xã Gia Hưng, huyện Gia Viễn, có diện tích khoảng 4ha. Đây là nơi thờ Mẫu Hậu của vua Đinh Tiên Hoàng và thờ Vương Bà bí ẩn đã có nhiều công lao giúp vua Đinh dẹp loạn 12 sứ quân. Nơi này có nhiều cây thuốc quý chữa bệnh nên khi binh lính của vua Đinh bị thương đều được đưa về đây chữa trị. Thung Lá là vùng rừng núi rất linh thiêng nên người dân địa phương trước khi đi rừng đều vào đây thắp hương cầu mong thần linh che chở, kiếm được vật phẩm và an toàn trở về.
Vân Anh