Hải đăng Nam Du trên đỉnh hòn Lớn cao 309m so với mặt biển là điểm đến tôi ấn tượng nhất. Không phải vì nó sở hữu con đường nhiều dốc cao như hút thẳng lên trời hoặc khúc cua lả lướt dưới tán rừng tự nhiên, mà chính là tầm nhìn bao quát hầu hết 20 hòn đảo thuộc quần đảo tựa những con tàu đang rẽ sóng giữa trùng khơi.
Từ cầu cảng bãi Chệt, chúng tôi đi thuyền qua hòn Đô Nai, hòn Ngang, xã Nam Du rồi quay sang hòn Bờ Đập. Thủy triều đang xuống để lộ bãi cát trắng phau lượn vòng theo hàng dừa nghiêng bóng. Cả đảo chỉ có duy nhất căn nhà của ông Mười La, một hộ dân bám trụ gần 40 năm giữa tứ bề hoang vắng. Cuộc sống của ông hiện nay vẫn là những ngày bắt ốc hương ngoài bãi biển trước nhà hoặc mò ốc, nghêu quanh ghềnh đá để bán cho ghe buôn thỉnh thoảng tạt vào. Hàng tuần con cháu, dâu, rể sinh sống ở hòn Ngang ghé thăm, lúc ấy thì theo lời ông Mười La: “Vui hết biết bởi không khí quây quần của gia đình khiến tôi quên đi sự quạnh quẽ trên đảo”.
Giữa trưa, chúng tôi đeo kính lặn và ống thở, thả người xuống biển xanh. Khi chúng tôi tiến ra ở độ sâu chừng 5m, dưới đáy biển là những chùm san hô nhỏ loại sừng màu vàng, trắng cùng với loại giun nhiều tơ nằm rải rác trong những hốc đá. San hô vùng này đang hồi sinh.
Huyền ảo biển hòn Nồm
Từ biệt “chúa đảo” Mười La, chúng tôi lên thuyền chạy ngược sóng Tây Nam đến ba hòn Nồm, gồm Nồm Trong, Nồm Giữa và Nồm Ngoài. Trong ký ức người dân đảo, ba hòn Nồm còn gắn liền với tên tuổi ông Dương Ngọc Ánh, thường gọi là Sáu Ánh, có công khai phá hòn Nồm từ những năm 1960, khi cả quần đảo Nam Du chỉ hòn Củ Tron và hòn Ngang có người sinh sống.
Hiện nay, cơ ngơi của ông Sáu Ánh là một trang trại rộng lớn với nhà cửa, ghe thuyền, máy phát điện, một vườn dừa hơn 200 gốc, những vườn cây trái trĩu quả. Dù những người con trai lớn đã vào đất liền lập nghiệp, nhưng đại gia đình ông Sáu Ánh trên đảo vẫn đông đúc với bốn thế hệ cùng sinh sống.
Mỗi khi có khách đất liền ghé đảo này, gia đình ông Ánh trở thành cơ sở phục vụ du lịch bất đắc dĩ nhưng không thiếu sự nhiệt tình, hiếu khách. Nhờ cái duyên được gặp và nói chuyện với ông Sáu Ánh, tôi được biết tin là xung quanh ba hòn Nồm, sau “cái nạn” bị hủy hoại vì sinh kế, rạn san hô hiện đang hồi sinh, trong đó nhiều “bụi” san hô màu đỏ đã cao hơn 1m.
Sáng hôm sau, chúng tôi trở lại đảo đi lặn cùng với Thanh Trúc, cháu ngoại ông Sáu Ánh, trên chiếc thuyền gắn máy nén khí. Tiết trời hôm đó nắng đẹp, không một chút mây nhưng hậu quả từ cơn mưa dông đêm hôm trước đã khuấy đục mặt nước xung quanh, chúng tôi buộc phải chạy xa bờ tìm chỗ nước trong, thả neo ở độ sâu khoảng sáu sải tay. Nhìn Trúc thao tác đeo đai chì, kiểm tra từng thước dây dẫn khí trước khi quăng mình xuống biển, tôi đoán là đã gặp được thợ lặn chuyên nghiệp.
Đã từng lặn ngắm rạn san hô sừng ở biển hòn Từ - Thổ Chu nên lần này, khi thấy dưới đáy biển hòn Nồm toàn rạn đá, tôi không khỏi hụt hẫng. Nhưng cảm giác ấy chỉ thoáng qua bởi khi lặn sâu hơn, tôi phát hiện dưới ánh sáng lờ mờ, hốc đá nổi bật nhiều thân san hô hình dáng đầy gợi cảm, màu đỏ rực đang đong đưa theo nhịp sóng ngầm giữa đàn cá rô thia đen, cá mó đĩa sọc nhẩn nha bơi lượn. Còn trong khe đá là nơi trú ngụ của ốc tai tượng, ốc ngọc lữ, ốc đá... Cảnh vật mơ màng và huyền ảo, lung linh.
Chuyến “săn” cá xanh xương thú vị
Khi đến hòn Nồm, điều mà tôi thích thú nhất là được theo con cháu ông Sáu Ánh đi đánh lưới cá xanh xương, còn có tên là lìm kìm biền hay cá nhái. Loại cá này có thân tròn cỡ cổ tay, mỏ nhọn, hàm răng lởm chởm, thường sống ở ghềnh đá và đi kiếm ăn theo đàn ở tầng nước mặt.
Muốn đánh bắt, dứt khoát phải dùng lưới nổi, người đánh bắt cũng phải dày dạn kinh nghiệm, hiểu rõ địa hình, quy luật của dòng chảy và tiên đoán số lượng, hướng đi của đàn cá để thả lưới đón lõng. Khi cá đã lọt vào vòng vây, họ dùng sào đập mạnh trên mặt nước lùa các chú lao về phía trước, mắc vào lưới.
Sau bốn giờ quần thảo, đánh bắt trên dòng chảy giữa hòn Nồm Ngoài và Nồm Giữa, nhìn mẻ cá xanh xương tươi rói, hai mẹ con chị Dương Ngọc Thắm (con gái đầu của ông Sáu Ánh) không giấu vẻ hài lòng, cho biết: “Hôm nay trúng đậm, được hơn 150kg. Nếu bán tươi cho thương lái được 40.000 đồng/kg, còn mang về xẻ thịt phơi khô có giá bán 70.000 đồng/kg”.
Quần đảo Nam Du đẹp nguyên sơ, chưa hề có bàn tay con người can thiệp nhưng do mật độ dân cư ngày càng tăng, lại thêm thiếu quy hoạch nên phố xá chật chội, rác thải tràn ngập cầu cảng, khiến khách phương xa mất thiện cảm. Nạn đục phá san hô cũng hủy hoại nhiều cảnh đẹp dưới lòng đại dương, đe dọa môi trường sinh thái biển. Hy vọng ngành chức năng địa phương sớm có biện pháp khắc phục để hòn đảo luôn mang vẻ đẹp tự nhiên vốn có.
Trần Thế Dũng
(Nguồn: Tạp chí Du lịch)