Khám phá những giá trị cổ tại Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội

Năm 1009, Lý Công Uẩn lên ngôi vua, sáng lập vương triều Lý. Tháng 7 mùa thu năm 1010, nhà vua công bố Thiên đô chiếu (chiếu dời đô) để dời đô từ Hoa Lư (Ninh Bình) về thành Đại La. Ngay sau khi dời đô, Lý Công Uẩn đã cho gấp rút xây dựng Kinh thành Thăng Long, đến đầu năm 1011 thì hoàn thành. Khi mới xây dựng, Kinh thành Thăng Long được xây dựng theo mô hình tam trùng thành quách gồm: vòng ngoài cùng gọi là La thành hay Kinh thành, bao quanh toàn bộ kinh đô là nơi ở và sinh sống của dân cư. Vòng thành thứ hai (ở giữa) là Hoàng thành là khu triều chính, nơi ở và làm việc của các quan ại trong triều. Thành nhỏ nhất ở trong cùng là Tử cấm thành, nơi chỉ dành cho vua, hoàng hậu và số ít cung tần mỹ nữ. Thời nhà Trần, nhà Lê sơ, Hoàng thành cũng như Kinh thành được xây đắp, mở rộng. Từ năm 1516 đến năm 1788 thời nhà Mạc và Lê Trung Hưng, Kinh thành Thăng Long bị tàn phá nhiều lần. Đầu năm 1789, vua Quang Trung dời đô về Phú Xuân, Thăng Long chỉ còn là Bắc thành. Thời Nguyễn, những gì còn sót lại của Hoàng thành Thăng Long lần lượt bị các đời vua chuyển vào Phú Xuân phục vụ cho việc xây dựng kinh thành mới, chỉ có điện Kính Thiên và Hậu Lâu được giữ lại làm hành cung cho các vua Nguyễn mỗi khi ngự giá Bắc thành. Năm 1805, vua Gia Long cho phá bỏ tường của Hoàng thành cũ và cho xây dựng Thành Hà Nội theo kiểu Vauban của Pháp với quy mô nhỏ hơn nhiều. Năm 1831, vua Minh Mạng đã cho đổi tên Thăng Long thành tỉnh Hà Nội. Khi chiếm xong toàn Đông Dương, người Pháp chọn Hà Nội là thủ đô của liên bang Đông Dương thuộc Pháp. Từ năm 1954, Thành Hà Nội trở thành trụ sở của Bộ Quốc phòng. Hoàng thành Thăng Long gắn liền với lịch sử hơn 10 thế kỷ của Thăng Long - Hà Nội.

Hoàng thành Thăng Long trải qua nhiều thay đổi, nhưng vị trí trung tâm của Hoàng thành, đặc biệt là Tử cấm thành thì gần như không thay đổi. Chỉ có kiến trúc bên trong là đã qua nhiều lần xây dựng, tu sửa. Tại khu khảo cổ 18 Hoàng Diệu, các lớp di tích kiến trúc và di vật nằm chồng lên nhau qua các thời kỳ lịch sử. Đó chính là giá trị nổi bật và độc đáo của Khu di tích trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội. Tại đây, các nhà khảo cổ học còn khai quật được một số lượng lớn đồ gốm sứ là những vật dụng hàng ngày trong hoàng cung qua nhiều thời kỳ. Những khám phá này cho thấy, Thăng Long là trung tâm giao lưu văn hóa với các nước trong khu vực và tiếp nhận những giá trị tinh hoa của nhân loại.

Phương Thảo