Vườn Quốc gia Chư Mom Ray hình thành từ Khu bảo tồn thiên nhiên Chư Mom Ray, đây cũng là Vườn quốc gia duy nhất của Việt Nam tiếp giáp với hai nước Lào và Campuchia. Ngay cạnh Vườn quốc gia Chư Mom Ray là Vườn quốc gia Virachey của Campuchia và Khu bảo tồn Đông Nam Ghong của Lào. Diện tích rừng của toàn bộ khu vực này khoảng 700.000ha tạo thành một khu bảo tồn rộng lớn xuyên quốc gia, có tầm quan trọng đặc biệt đối với bảo tồn đa dạng sinh học ở khu vực Đông Nam Á.
Hệ thực vật rừng ở đây rất phong phú, đa dạng về số loài. Theo số liệu thống kê thì tại đây có khoảng 1.534 loài, trong đó, có 113 loài quý hiếm. Hệ động vật được ghi nhận có 718 loài, gồm 115 loài động vật có vú, 275 loài chim, 41 loài bò sát, 108 loài nước ngọt, 179 loài côn trùng. Trong đó, có 124 loài quý hiếm có tên trong danh sách đỏ của Việt Nam và thế giới. Với đặc điểm đa dạng sinh học và nhiều nguồn gen quý, năm 2004 Vườn quốc gia Chư Mom Ray đã được Hiệp hội các nước Đông Nam Á công nhận là Vườn Di sản ASEAN.
Tuy vậy, trước tác động của việc phát triển kinh tế, sự thay đổi sinh kế của người dân và những bất cập vẫn còn tồn tại ở các khu Vườn quốc gia… đã làm giảm đi tính đa dạng sinh học nhất là các loài động thực vật. Do đó cần phải có các giải pháp quản lý tốt hơn đối với Vườn quốc gia Chư Mom Ray, trong đó cần lưu ý đến việc bảo vệ rừng, dự báo trước những biến đổi về khí hậu, tìm hiểu về sinh kế của người dân. Đồng thời, nghiên cứu thực nghiệm việc chi trả dịch vụ hệ sinh thái, xem đây là một chiến lược tạo cơ chế tài chính cho bảo tồn tài nguyên thiên nhiên, góp phần xóa đói giảm nghèo cho người dân trong vùng.
Theo đó Vườn quốc gia Chư Mom Ray cần chủ động phối hợp với chính quyền địa phương, các sở, ban, ngành có liên quan thực hiện nhiều cuộc tuyên truyền, tập huấn nâng cao nhận thức của cộng đồng dân cư sống ven rừng về các văn bản pháp luật về bảo vệ rừng nhất là đối với đối tượng học sinh về vấn đề quan trọng trong việc bảo tồn đa dạng sinh học….
Để bảo tồn đa dạng sinh học của môi trường rừng, tạo ra môi trường sinh thái bền vững, thu hút được khách du lịch, tạo công ăn việc làm cho người lao động, góp phần xóa đói giảm nghèo, Vườn quốc gia Chư Mom Ray cùng với chính quyền địa phương thống nhất quan điểm bảo vệ rừng, bảo vệ hệ sinh thái, mọi hoạt động tác động đến môi trường rừng cần phải được ngăn chặn kịp thời. Công tác bảo vệ tài nguyên thiên nhiên không chỉ là trách nhiệm của Vườn mà rất cần chung tay hỗ trợ chặt chẽ, thống nhất của các cơ quan, đơn vị.
Thời gian qua, Ban Quản lý Vườn đã chủ động kết nối với các Công ty lữ hành trong nước, tổ chức các đoàn Famtrip đến với Vườn để trải nghiệm thực tế các sản phẩm du lịch bền vững, từ đó tạo sự khác biệt để thu hút du khách.
Ngoài ra, Trung tâm Vườn đã xây dựng các chương trình tour 3 ngày 2 đêm từ Ban Quản lý Vườn quốc gia đến thác Ya Ray hay đến với thác Bảy tầng; thung lũng Ya Bốc; trekking đỉnh Chư Mom Ray…
Theo Ban Quản lý Vườn Đề án Xây dựng Vườn quốc gia Chư Mom Ray thành trung tâm du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng của địa phương đã được thông qua. Sau khi đề án được triển khai, các hoạt động du lịch tại Trung tâm cứu hộ, bảo tồn và phát triển sinh vật sẽ là điểm nhấn trọng tâm cho du khách tìm đến các sản phẩm du lịch bền vững từ những hoạt động bảo tồn đa dạng sinh học của Vườn.
Thảo Anh