Mới 8 giờ tối, trên con đường phố chính, lác đác người qua lại, vài ngọn đèn từ trong quán hàng hắt ánh sáng yếu ớt, đỏ quạch không rõ mặt người. Mưa vẫn lất phất bay, càng về đêm trời càng lạnh. Chúng tôi tìm đến nơi có ánh lửa lúc bừng sáng, khi lại chìm theo trong mưa bụi, khi đến nơi hóa ra hàng ngô nướng. Cô gái Mông còn rất trẻ, dưới ánh lửa đỏ, đôi gò má cô như một trái hồng chín mọng căng tròn càng tăng vẻ đẹp, huyền bí nơi núi cao, rừng thẳm này. Chúng tôi cùng nhau ngồi bệt trên các phiến đá lạnh cứng để thưởng thức những bắp ngô thơm, dẻo bùi, ngọt vừa mới bẻ từ trên nương về.
Tạm chia tay cô gái Mông xinh đẹp với chậu ngô nướng đang quạt dở. Chúng tôi ngược lên dốc đầu phố giữa ánh đèn cao áp lung linh hai bên đường. Phố núi về đêm vừa buồn vừa như có gì huyền bí mà chưa ai có thể khám phá hết được. Mấy anh bạn tôi vừa đi vừa liêu xiêu không hiểu có phải vì chén rượu ngô Bản Phố giờ đã ngấm, hay vì gió núi mưa ngàn đã làm các anh không đi tiếp được. Còn tôi vẫn rảo bước một mình giữa đêm vắng lạnh, ngắm nhìn những ngôi nhà nhiều tầng kiến trúc diêm dúa Tây, ta lẫn lộn, những cửa hàng hai bên phố hầu như đã đóng cửa, thi thoảng vẫn còn ánh đèn của vài hàng ăn đón khách đêm. Chợt trước mắt tôi hiện ra khu dinh thự Hoàng A Tưởng nguy nga, đồ sộ. Với khuôn viên rộng lớn chừng vài ngàn mét vuông, chung quanh có hàng rào bao bọc, cổng dinh thự kiến trúc bề thế theo kiểu phương Đông, đèn chiếu sáng từ ngoài vào sân, sáng như sao sa. Tôi thực sự choáng ngợp trước một công trình sừng sững với nhiều đường nét hoa văn, họa tiết cầu kỳ đã tồn tại gần thế kỷ. Tôi đã được nghe nhiều đến dinh thự này, nhưng giờ đây mới tận mắt chứng kiến được sự giàu sang, quyền lực của gia đình Hoàng A Tưởng. Người ta kể rằng, để xây dựng dinh thự này, cha con họ Hoàng đã bắt rất nhiều phu từ các châu, bản về chặt rừng, vác gỗ, đẽo đá làm ngày, làm đêm trong suốt 7 năm liền. Đã có không ít người gửi xác nơi đây, hoặc có lê thân về được đến nhà rồi cũng ốm dần ốm mòn hoặc bị ngã nước…
Ở Bắc Hà, một tuần có hai phiên chợ chính, thứ bảy chợ Cán Cấu, chủ nhật chợ Bắc Hà. Còn đang mơ màng chìm trong giấc ngủ thì các anh bạn tôi đã dậy từ lúc nào, trong tư thế ba lô, tui xách máy lỉnh kỉnh chân máy ảnh trên vai chuẩn bị lên đường tác nghiệp. Chừng 30 phút sau chúng tôi đã có mặt ở đỉnh dốc Bản Phố để đón dòng người xuống chợ, đón những khoảnh khắc bấm máy. Sương sớm còn đọng lại trên những nhánh cây, cành lá, hừng đông từ trên đỉnh núi xuất hiện những tia nắng đầu tiên đổ tràn xuống phố núi như một tấm thảm óng ánh nhiều màu sắc quấn theo dòng người xuống chợ. Những chàng trai Mông vai chắc nịch, rắn như đá núi tay dắt ngựa thồ hàng, vài con trâu béo mập ngơ ngác theo chân chủ xuống chợ để đổi lấy ngô, lấy thóc, lấy tiền. Có lẽ vui nhất là các cô gái Mông trong những bộ váy áo nhiều màu sắc, họa tiết, hoa văn diêm dúa, vòng bạc đeo đầy cổ, trễ vành tai, kín cổ tay, vừa đi vừa cười nói ríu rít. Họ đi chợ không phải chỉ mua sắm, mà còn khoe váy áo, khoe những nụ cười với các chàng trai Mông, còn để tìm bạn, gặp nhau từ phiên chợ trước rồi hẹn phiên sau…
Sắc màu chợ phiên Cán Cấu. Ảnh: LT
Khi bóng nắng đỉnh đầu cũng là lúc chợ đông vui nhất vì nhiều người ở các bản làng xa xôi, có người tận Tả Củ Tỷ, Nán Xìn, Cán Cấu (Si Ma Cai), Lùng Cải, Tả Van Chư, Cốc Ly… Họ phải đi từ tờ mờ sáng vượt qua nhiều quả núi, nhiều con suối để đến với chợ. Không khí trong chợ lúc này đang náo nhiệt với nhiều màu sắc trang phục, nhiều tộc người tiếng nói khác nhau. Hòa trong dòng người chúng tôi bắt gặp rất đông du khách nước ngoài xem, mua những hàng hóa thủ công mỹ nghệ, chụp chung vài kiểu ảnh với các cô gái Mông. Đi quá vào dãy hàng ăn, tôi không khỏi ngạc nhiên khi thấy hai ông Tây cao to đang bê tô thắng cố húp xì xụp ngon lành. Trước mặt hàng ghế dài là mấy chàng trai người Mông đang xuýt xoa trước những bát thắng cố ngút khói, rồi nâng bát rượu mời nhau, cười nói. Hai ông Tây thấy không khí vui nhộn cũng hùa theo cầm bát rượu giơ cao, chạm bát với từng người. Chiếc chảo gang to đùng sôi sùng sục, bốc khói nghi ngút mùi thơm lan tỏa bởi những thứ thịt ngựa, thịt dê, thịt trâu cùng thảo quả đã quyến rũ các chàng trai người Mông từ đàng xa.
Hoàng hôn tắt nắng cũng là lúc chợ thưa dần. Từng tốp người tay xách, vai gùi hàng kéo nhau ra về. Trên từng góc chợ vẫn còn các cô gái Mông tụm năm, tụm ba cười nói ríu rít như còn muốn níu kéo, nuối tiếc rồi hẹn hò nhau đến phiên chợ sau…
Duy Ngọc