Đi chợ phiên ngày Tết, còn gì ấm áp hơn khi ngồi quanh chảo thắng cố nghi ngút khói, nấu bằng thịt ngựa, trâu và nội tạng với 8 loại gia vị đặc biệt và nhấm nháp chén rượu Sán Lùng để cảm nhận trọn vẹn mùi thảo mộc của núi rừng, vị ngọt của mầm lúa, và cảm giác nồng ấm lan tỏa trong vị giác. Người dân tộc cũng thích thưởng thức đặc sản từ thịt trâu như: thịt trâu khô, món lạp, da trâu nấu canh bon, nậm pịa, đuôi trâu…
Đến Sapa, du khách còn thích thưởng thức món đọt su su luộc, ngọt mềm, xanh mướt. Thịt lợn cắp nách nướng cũng là một sự mời gọi không thể chối từ. Lợn chỉ hơn chục cân, nuôi thả rong nên thịt săn chắc, không mỡ. Trong tiết trời lạnh, du khách thích ngồi bên bếp than hồng nướng từng xiên thịt lợn, thịt trâu, thịt gà, hay khoai, bắp… tỏa hương thơm lôi cuốn.
Món cá nướng (pà pỉnh tộp) thơm ngon cũng không thể bỏ qua. Cá chép, mè, trôi… khoảng 1kg, rửa sạch, mổ sạch ruột rồi xoa muối rang, nhồi vào bụng cá một ít mắc khén (loại quả mọc nhiều trên nương có vị cay, thơm), ớt tươi, hành tỏi, rau thơm, rau mùi, sau đó dùng que xiên nướng trên than hồng. Thịt nướng hay cá nướng phải chấm với bát “chẩm chéo” mới thực sự tròn vị và đúng kiểu. Đây là loại nước chấm đặc sắc, được chế biến từ riềng tươi, ớt khô nướng, tỏi, rau mùi, mắc khén cho vào cối giã nhuyễn, thêm chút nước đánh đều rất ngon.
Ăn kèm với cá và thịt nướng là xôi nếp nương dẻo mềm, thơm ngậy. Đặc biệt, mỗi độ Tết đến, người Thái thường làm xôi ngũ sắc.
Một món ăn mang đậm hương vị núi rừng đã “hút hồn” du khách chính là cơm lam. Hạt cơm thơm dẻo, nứa non ngọt dịu, nước suối đầu nguồn mát lành… tạo nên tinh túy của món ăn nổi tiếng vùng Tây Bắc. Đầu xuân, cũng là lúc bữa cơm gia đình người Tây Bắc không thể thiếu món măng đắng. Dù luộc xào hay nướng trên than hồng, chấm muối ớt đều rất ngon.
Ngược lên thảo nguyên Mộc Châu, du khách đừng quên thưởng thức ly sữa tươi ngon bổ dưỡng hay món bê chao ướp sả, gừng, gia vị béo mềm mà không ngấy, rau cải mèo ngòn ngọt hay vị chè Shan Tuyết thơm lừng… sẽ giúp du khách cảm nhận rõ rệt hơn sự tươi mát của mùa xuân. Đặc biệt, khoai sọ Mán có màu vàng ươm, hấp, chiên hay hầm xương đều có mùi thơm phức, rất bở và đậm đà.
Đến Tây Bắc vào dịp này, du khách còn được thưởng thức những món ăn được chế biến từ hoa ban như các món xào, nộm, nấu canh, nhồi cá, nhồi thịt gà nướng…
Trong cuộc rượu ngày xuân, bao giờ cũng có hát mời rượu. Chủ nhà hát mời, khách hát đáp lại, mọi người hò theo vui vẻ. Văn hóa uống rượu ngày xuân còn thăng hoa trong điệu xòe nâng khăn mời rượu của các cô gái duyên dáng trong trang phục truyền thống, khăn piêu khiến du khách ngất ngây trong men say cùng đất trời xuân Tây Bắc.
Phương Linh