Xuân Sơn kỳ thú và hấp dẫn

HỆ ĐỘNG THỰC VẬT PHONG PHÚ

VQG Xuân Sơn có nhiều sinh cảnh quan độc đáo bao gồm rừng nhiệt đới vẫn mang tính nguyên sinh, phân bố trên núi đất và núi đá vôi vùng thấp; với 7 hệ sinh thái chính: rừng trên núi đá vôi; rừng trên núi đất; trảng cỏ cây bụi, tre nứa; nông nghiệp; khu dân cư; rừng trồng và hệ sinh thái các thủy vực. Đặc biệt, hệ sinh thái rừng trên núi đá vôi có nhiều nét độc đáo, tuy có bị tác động nhưng vẫn giữ được dáng vẻ nguyên sinh, với diện tích khoảng 1.661ha. Với độ cao tối đa so với mặt biển là 1.386m (đỉnh núi Voi), vùng núi đá vôi Xuân Sơn ở độ cao dưới 700m được che phủ bởi kiểu thảm thực vật rừng kín thường xanh cây lá rộng, ẩm, nhiệt đới, cấu trúc 5 tầng, trong đó tầng vượt tán gồm những cây gỗ lớn, đường kính hàng mét, cao tới 30-35m như: sâng, trai, nghiến… Nhiều cây quý hiếm có giá trị bảo tồn và có giá trị kinh tế cao như: lát, kim giao, chò chỉ, nghiến, củ dòm... Hệ thực vật ở đây thống kê được là 1.179 loài, 650 chi, 175 họ của 5 ngành thực vật bậc cao, chiếm 11% tổng số loài, 28% tổng số chi và 57% tổng số họ của hệ thực vật Việt Nam

Vườn quốc gia Xuân Sơn có nhiều loài động vật đặc hữu được ghi nhận như: vượn đen tuyền, voọc xám, sóc bay lớn, các loài khỉ, cú lợn rừng... Nhiều loài động vật có giá trị bảo tồn cao như: hổ, báo hươu, nai, báo gấm, gấu ngựa, sơn dương, vượn đen... Có 32 loài thực vật, 64 loài động vật quý hiếm được ghi trong sách đỏ Việt Nam và sách đỏ thế giới. Sự đa dạng của các hệ sinh thái làm nền tảng cho sự hình thành các kiểu thảm thực vật khác nhau. Kết hợp với các hệ sinh thái nêu trên đã tạo cho VQG Xuân Sơn một cảnh quan đẹp hùng vĩ và hấp dẫn. Có thể nói, đây là mẫu rừng nguyên sinh độc đáo còn lại hiếm hoi của rừng miền Bắc cũng như của Việt Nam. Đồng thời, đây cũng nguồn tài nguyên quý để phát triển loại hình du lịch sinh thái của VQG Xuân Sơn – Phú Thọ nói riêng và Du lịch Việt Nam nói chung. Tuy nhiên, để biến tiềm năng thành hiện thực, cần biết liên kết hài hòa giữa tri thức với các nguồn tài nguyên thiên nhiên hiện có.

HANG ĐỘNG KỲ THÚ

Đáng chú ý là trong hệ thống núi đá vôi đã phát hiện được một hệ thống hang động phong phú, đa dạng và độc đáo do thiên nhiên ban tặng, đó là nhiều hang động đẹp có nét hấp dẫn riêng và độc đáo như: hang Lun, hang Lạng. Tại hang Lun có nhiều nhũ thạch đẹp, hang Lạng cao trung bình tới 10m, có nơi cao tới 20-30m, rộng trung bình khoảng 10 - 15m, hang này còn có suối chảy qua với chiều dài trên 7.000m. Ngoài ra, ở khu vực xóm Lấp, xóm Cỏi còn có khoảng 30 hang động khác nằm trong những núi đá thiên tạo, được tô điểm bởi các loài thực vật có hoa, có âm thanh dấu vết của các loài chim, thú, côn trùng... hoàn toàn tạo cảm giác khám phá mới mẻ cho khách du lịch và có ý nghĩa sinh học như: hang Dơi, hang Cửa Đất, hang Lấp, hang Ông Lão, động Thử Thần. Đặc biệt, động Thử Thần là một hang động có lối xuống nhỏ hẹp, thẳng đứng, chỉ đủ một người xuống nhưng khi vào trong rất rộng, có sức chứa hàng trăm người, trong hang có nhiều nhũ thạch đẹp lộng lẫy, có nhũ thạch cao tới 10m, khi gõ tiếng kêu vang lớn như tiếng chuông với nhiều âm thanh khác nhau, đặc biệt là các hang động này ở gần khu dân cư rất dễ tiếp cận.

BẢN SẮC RIÊNG ĐỘC ĐÁO

Ở Xuân Sơn, với sự ẩn chứa trong mình một vùng du lịch sinh thái có tiềm năng lớn cần được khai thác, du khách còn được khám phá những nét văn hóa độc đáo của người Mường, người Dao là những dân tộc đại diện của vùng trung tâm Bắc bộ. Với tục cạy cửa độc đáo của người Dao, thưởng thức món rau sắng ngọt, thịt chua, để tin sính lễ Sơn Tinh: gà chín cựa – một vật quý của người Dao từ thượng cổ là con gia cầm có thật. VQG Xuân Sơn ở độ cao 1.244 , trong rừng đỗ quyên, trúc và trà my còn có cá cóc được đặc biệt coi là quý hiếm. Các nhà khoa học đang nghiên cứu nhằm tìm ra hoạt chất khiến nó có khả năng liền tay, chân và liền đuôi sau một thời gian bị đứt rời.

VQG Xuân Sơn còn có chuối cô đơn, đây cũng lại là một loại cây lạ mới chỉ được phát hiện ở Hòa Bình và Khu bảo tồn Tà Cú, Bình Thuận. Chuối cô đơn, hay còn gọi là chuối bạc hà thường sống đơn độc giữa rừng già. Nó trồng bằng hạt chứ không có chuối con ấp mẹ như chuối thường. Cây cao tới 3m, đường kính thân chỗ to 0,60m, thon vót lên ngọn; bản lá có kích thước 0,60m x 3m. Cây thân kép, màu xanh nhạt có phủ lớp sáp trắng. Rất ít khi ra hoa nhưng đã ra hoa thì cực kỳ lạ: hoa chuối màu xanh cốm, rất to, đậu ít quả nhưng nhiều hạt.

Xuân Sơn thật độc đáo và đa dạng đang rất cần có sự quan tâm đầu tư của các cấp, các ngành trong chính sách phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội cũng như khai thác tiềm năng du lịch. Được biết, hiện nay tuyến đường giao thông vào phía Nam VQG đi qua các xã: Văn Luông, Minh Đài, Xuân Đài, Xuân Sơn thuộc huyện Tân Sơn đang được đầu tư nâng cấp, không chỉ có ý nghĩa về mặt mở rộng giao lưu phát triển kinh tế vùng cao mà còn tạo tiền đề hé mở khai thác những tiềm năng du lịch trong tương lai của VQG kỳ thú và hấp dẫn này./.

                                                               ĐINH QUANG TÚ