VQG có tổng diện tích 91.113ha, được thành lập nhằm bảo tồn hệ sinh thái thuộc kiểu rừng nhiệt đới vùng Bắc Trường Sơn; bảo tồn các loài động thực vật đang có nguy cơ tuyệt chủng; tăng cường chức năng phòng hộ đầu nguồn cho hệ thống sông Cả để phục vụ trực tiếp cho đời sống và sản xuất của cộng đồng dân cư trong khu vực; phát triển du lịch sinh thái cộng đồng, tạo điều kiện để người dân bản địa có thêm thu nhập, góp phần xóa đói giảm nghèo, đồng thời nâng cao nhận thức về bảo vệ tài nguyên, môi trường; thu hút các nguồn tài trợ quốc tế phục vụ cho mục đích bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học.
VQG Pù Mát có một số điểm tham quan du lịch nổi bật như: quần thể khu hành chính (trung tâm du lịch sinh thái và giáo dục môi trường, trung tâm cứu hộ động vật hoang dã, vườn thực vật, vườn ươm, đình Làng Âu, khu hành chính - văn phòng…); Quần thể điểm du lịch tại Môn Sơn (cây đa Cồn Chùa, Phà Lài, sông Giăng, khe Khặng, thác Làng Yên…); Làng nghề dệt thổ cẩm Yên Thành (Lục Dạ); thành Trà Lân, bia Mã Nhai, hang Ông Trạng (thị trấn Con Cuông); Khe Nước Mọc, thẩm Nàng Màn, hang Ốc (Yên Khê - Con Cuông); quần thể điểm du lịch thác Kèm (thác Khe Kèm, đỉnh Khe Kèm, đỉnh Pơ Mu…); rừng săng lẻ, các hang động tại Tam Đình (Tương Dương); đỉnh Khe Thơi, đỉnh Pù Mát tại Tam Quang (Tương Dương).
Để phát triển du lịch sinh thái cộng đồng tại VQG Pù Mát, trong thời gian tới, cần có cơ chế chính sách và sự phân chia trách nhiệm đồng bộ giữa VQG Pù Mát với chính quyền, các đơn vị, tổ chức đoàn thể địa phương; xây dựng nội quy, quy định của vườn, làng bản, câu lạc bộ dân ca Thái; xây dựng quy chế phối kết hợp giữa các bên tham gia phát triển; xây dựng, ban hành và thực hiện một số chính sách nhằm phát huy những lợi thế và hạn chế khó khăn để phát triển du lịch sinh thái cộng đồng tại VQG Pù Mát.
PV