Chuyến phà "Ký ức Hạ Long"
Tuy nhiên, một trong những dấu mốc lịch sử được biết tới nhiều nhất của bến phà Bãi Cháy là giai đoạn quân dân tỉnh Quảng Ninh chống chiến tranh phá hoại của giặc Mỹ (1964-1972). Do tính chất yếu lược của điểm giao thông này nên ngay trong trận mở đầu gây chiến tranh phá hoại miền Bắc (05/8/1964), bến phà Bãi Cháy đã là một trong những mục tiêu đánh phá quyết liệt của máy bay Mỹ. Trong trận đánh này, mặc dù bị đánh bất ngờ nhưng thuyền trưởng, thuyền viên đã bình tĩnh bám vị trí, đưa phà qua sông an toàn. Tư liệu lịch sử của bến phà Bãi Cháy còn ghi, trong suốt thời kỳ chiến tranh phá hoại, máy bay Mỹ đã đánh trực tiếp vào bến phà Bãi Cháy trên 70 trận với 534 quả bom các loại và hàng ngàn quả rốc-két. Trong đó có 6 trận với 56 quả bom và hàng trăm quả rốc-két đã ném xuống khi phà đang vận chuyển người và phương tiện qua sông.
Chiến tranh kết thúc, đất nước từng bước đổi mới, mở cửa và hội nhập. Quảng Ninh trở thành một tỉnh trong tam giác kinh tế trọng điểm của phía Bắc. Bến phà Bãi Cháy tiếp tục là điểm nối giao thông huyết mạch trên quốc lộ 18A, góp phần quan trọng vào chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh nói riêng, cả nước nói chung. Mỗi năm trung bình có hàng chục triệu lượt người và phương tiện qua lại bến phà Bãi Cháy được đảm bảo an toàn. Sứ mệnh lịch sử ấy của bến phà Bãi Cháy chỉ kết thúc kể từ ngày 02/12/2006, khi cây cầu Bãi Cháy khánh thành, đi vào hoạt động.
Chương trình "Ký ức Hạ Long"
Chiều ngày 25/8/2014, tại TP. Hạ Long, Tập đoàn Tuần Châu đã cho chạy thử nghiệm chuyến phà đầu tiên xuất phát từ Bãi Cháy vượt qua sông Cửa Lục đến bến Hòn Gai - sau gần 8 năm chấm dứt hoạt động. Theo đó, tuyến phà Bãi Cháy - Hòn Gai và ngược lại sẽ chạy liên tục vào 15 giờ chiều đến 23 giờ đêm hàng ngày, mỗi giờ 1 chuyến. Các hành khách đi bộ, xe đạp, xe máy, xe điện sẽ được phục vụ miễn phí. Đây là chương trình phục vụ người dân TP. Hạ Long và du khách trong dịp Quốc khánh 2/9/2014.
Đã lâu lắm, người dân sống xung quanh khu vực hai đầu bến phà Bãi Cháy - Hòn Gai cũ mới được chứng kiến cảnh đông vui, tấp nập của người dân và du khách đến chờ phà. Không ít người muốn được đi phà Bãi Cháy để tìm lại những hoài niệm về một thời gắn bó. Còn với khách du lịch, đây cũng là một trải nghiệm mới mẻ khi đến với Hạ Long.
Sau 10 ngày thử nghiệm, nếu nhu cầu đi lại của người dân tăng cao thường xuyên, Tập đoàn Tuần Châu sẽ chính thức trình UBND tỉnh Quảng Ninh quyết định việc khôi phục lại hoạt động của phà Bãi Cháy, nhằm gợi lại những ký ức đẹp về một tuyến phà nối đôi bờ Cửa Lục một thời của người dân Hạ Long. Việc mở lại tuyến phà sẽ là một trải nghiệm du lịch mới mẻ, thú vị, đáp ứng nhu cầu đi lại và thưởng lãm của người dân và du khách, đồng thời khơi dậy niềm tự hào về một bến phà anh hùng và nhộn nhịp, đông đúc nhất miền Bắc trước đây.
Hướng tới một sản phẩm du lịch mới trong chương trình du lịch Hạ Long
Theo lãnh đạo Tập đoàn Tuần Châu, trong chiến lược khai thác tiềm năng du lịch di sản, kỳ quan thiên nhiên thế giới vịnh Hạ Long, Tập đoàn đã đề xuất với tỉnh Quảng Ninh cho phép đưa phà Bãi Cháy hoạt động trở lại phục vụ du khách. Mục tiêu hướng tới của Tập đoàn Tuần Châu là tạo ra một sản phẩm du lịch với tên gọi “Ký ức Hạ Long” gợi lại một thời của người dân Bãi Cháy - Hòn Gai gắn bó với sự hiện diện của tuyến phà đã tồn tại hơn nửa thế kỷ.
Việc thử nghiệm khôi phục hoạt động lại tuyến phà Bãi Cháy - Hòn Gai để phục vụ du lịch tuy mới đưa vào hoạt động thử nghiệm, nhưng tuyến phà này đã thu hút được rất nhiều người dân và du khách. Bên cạnh giải quyết nhu cầu giao thông cho các phương tiện thô sơ, người đi bộ, thì tuyến phà cũng giúp kết nối các điểm du lịch giữa hai khu vực Bãi Cháy và Hòn Gai như chợ Hạ Long, núi Bài Thơ, Bảo tàng – Thư viện Quảng Ninh. Đây sẽ là một sản phẩm du lịch mới, góp phần nâng cao giá trị khai thác di sản vịnh Hạ Long. Khác với những con phà vận chuyển khách năm xưa, đơn thuần chỉ đưa đón người, phương tiện qua sông, những con phà hiện nay được tân trang đẹp hơn, không hối hả đi lại, mà chủ yếu là để phục vụ khách du lịch. Hy vọng, đây sẽ là một sản phẩm du lịch hấp dẫn du khách khi đến với Hạ Long. Đi trên phà, du khách vừa được ngắm cảnh quan Hạ Long thơ mộng, vừa nghe phát thanh giới thiệu về quá trình lịch sử hào hùng của Hạ Long xưa.
Xét về vai trò, ý nghĩa lịch sử của phà Bãi Cháy, thiết nghĩ bến phà này rất xứng đáng được khôi phục lại và được ngành Văn hoá, Thể thao và Du lịch lập hồ sơ xếp hạng di tích lịch sử, dựng bia ghi dấu để giáo dục truyền thống cho các thế hệ hôm nay và mai sau. Đây sẽ là sự bổ sung rất có ý nghĩa cho di tích lịch sử đồi Đặng Bá Hát và tô đẹp thêm cho cây cầu Bãi Cháy nói riêng, di sản vịnh Hạ Long nói chung./.
Đoàn Mạnh Cương