Hoa thủy tiên mảnh mai, nhẹ nhàng mà kiểu cách, kỹ lưỡng như cô gái Hà thành xưa. Dáng thanh tú, da mịn màng từ dọc đến lá đến hoa, nếu không chăm cẩn thận thủy tiên sẽ ẻo lả. Bình không sạch, nước không sạch thì nhiễm khuẩn. Thời tiết nóng thì bức bối nở bung. Tiết trời lạnh thì so vào lặng lẽ. Trong thú chơi hoa, chơi thủy tiên là cầu kỳ vào bậc nhất. Thủy tiên là một trong các loài hoa nở sớm vào lúc chớm xuân. Người chơi hoa phải nuôi trồng sao cho hoa nở đúng thời gian mong muốn hay nở đúng ngày đầu năm là tốt, nở đúng giao thừa càng tốt hơn.
Việc đầu tiên của người chơi hoa là chọn củ. Để có được những bát thủy tiên đẹp, trước tết cả tháng phải mua củ thủy tiên, sau gần một tháng trời chăm sóc gọt tỉa, củ thủy tiên mới nảy những mầm xanh mang nhánh hoa trắng muốt nở vào dịp tết. Muốn cho lá thủy tiên ngắn mập, màu đậm, dáng đẹp cần chọn củ tốt. Trước tết khoảng 25 ngày thì đem giũ lớp đất ở gốc, ủ vào cát hoặc trấu cho củ nảy mầm. Sau vài ngày, bóc bớt lớp áo bên ngoài. Phải nhẹ nhàng, thận trọng bóc từng lớp vỏ củ kẻo phạm vào bao hoa, cuống hoa và lá, cho đến khi để lộ hoàn toàn mâm củ. Sau đó ngâm nước mưa được thay hàng ngày để giữ cho củ trắng.
Hoa thủy tiên
Tỉa củ hoa thủy tiên không chỉ cần đôi bàn tay khéo léo mà còn cần sự quan sát tinh tế, nghệ thuật và tất nhiên rất cần kinh nghiệm sao cho củ lên mầm, trổ hoa vào dịp tết. Gọt củ hoa thủy tiên mục đích là để tạo ra những hình dáng độc đáo như ý muốn. Vỏ củ, cuống hoa, lá được gọt, xén, tỉa sau đó sẽ lành nhưng dù sao, sự sinh trưởng cũng bị kiềm chế. Ngược lại, mặt bên kia của củ không bị gọt vẫn phát triển bình thường. Giữa những lá xanh có một bao lồi ra, nho nhỏ màu vàng nhạt đó là bao hoa. Đây chính là phần quan trọng nhất của củ thủy tiên, nếu lỡ tay làm thủng hoặc gọt phạm phải là hỏng một hoa. Thông thường, mỗi mầm có 4 - 5 lá, bên trong là cuống và bao hoa.
Nuôi trồng thủy tiên trong nước nên phải luôn thay và giữ nước sạch. Nước dùng tốt nhất phải là nước mưa, nước giếng khơi, nước suối. Thay nước cần đúng quy luật, tuần tự thời gian. Ngâm củ vào nước sạch rồi để thẳng đứng, xung quanh để các hòn sỏi, cát thạch anh hoặc vỏ sò, vỏ ốc cố định. Sau khi đổ nước, ban ngày để nơi ấm đủ ánh sáng, buổi tối đưa vào phòng. Độ phát triển và khả năng nở hoa đúng dịp của thủy tiên còn phụ thuộc vào yếu tố thời tiết. Khi thủy tiên có nụ lại kìm những cánh hoa bằng lòng trắng trứng gà hoặc nhựa đu đủ, khiến cho hoa không thể bung cánh mà ngậm hương ở trong. Bên cạnh đó, còn cần phải xén lá, nắn lá cho mọc thấp, cho uốn lượn phía dưới hoa để làm nền cho hoa, tôn vẻ thanh tao của hoa… Chơi hoa thủy tiên không vất vả, không lấm lem mà phải tỉ mỉ, ân cần.
Bẵng đi một thời gian, người Hà Nội không chơi hoa thủy tiên. Một thời khó khăn. Một thời lo toan. Một thời đạn bom. Còn bao bận rộn để không nghĩ đến, màng đến thú chơi tao nhã và cầu kỳ như vậy. Mấy chục năm nay hoa thủy tiên đã trở lại nơi làng hoa, nơi chợ hoa, nơi căn nhà ngày tết. Mua hoa thì có, ngắm hoa thì có, yêu hoa thì có nhưng người biết chơi hoa không có bao nhiêu. Phải có lòng với hoa mới có hoa thủy tiên nở vào phút giây thiêng liêng của trời đất.
Vương Huyền