Mù Cang Chải (huyện miền núi Yên Bái), nơi mà chỉ cần nghe tên cũng đủ thấy sự heo hút, vào những ngày đầu năm đâu đâu cũng thấy người ta nô nức rủ nhau đi làm ruộng. Những thửa ruộng bậc thang sau mùa gặt trơ lại những gốc lúa đang được cày xới để chuẩn bị cho vụ đông xuân. Ẩn hiện dưới những thửa ruộng bậc thang là sắc hồng của những bông đào rừng hòa quyện với sắc màu rực rỡ của những bộ váy áo Mông... làm ấm áp cả một góc trời.
Hờ Chờ Sử - một người đàn ông trung niên - là chủ nhân của đám ruộng bậc thang được coi là đẹp nhất xã La Pán Tẩn. Ngày nào cũng vậy, bắt đầu từ lúc con gà trống cất lên tiếng gáy đầu tiên, Hờ Chờ Sử lại cùng cả gia đình lên ruộng, chính là quả đồi ở ngay cạnh nhà. Nhìn thì gần, nhưng để lên được đến tận nơi, phải mất hơn 2 giờ đi bộ. Ông nhớ lại những tháng ngày du canh du cư trước kia, cuộc sống gia đình gặp nhiều khốn đốn. Những đứa con cứ ngày càng xanh xao tiều tụy vì thiếu ăn, thất học. Giờ ông bảo: có cho vàng cũng không đổi những thửa ruộng này. Vì nó chính là cái bồ thóc của gia đình ông, là sự sung túc, ấm no, là cái sự học, cái chữ của các con ông...
Như mạch nguồn nước suối, cứ tiếp tục chảy mãi không ngừng, chủ nhân của những thửa ruộng bậc thang cứ nối tiếp, thay phiên nhau canh tác từ đời này qua đời khác. Với họ, đó không chỉ là những thửa ruộng đơn thuần làm ra lúa gạo, mà còn là tâm linh, là vật báu của cả một dân tộc truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Ngót 30 năm qua, gia đình ông không ngừng khai hoang, mở ruộng. Đến nay, số thửa ruộng mà gia đình ông sở hữu đã tăng lên 60ha. Nhờ thế mà bồ thóc trong nhà ông lúc nào cũng đầy, những đứa con đều được đến trường. Hờ Chờ Sử bảo, làm ruộng bậc thang không khó, cái khó nhất là sự quyết tâm và lòng nhẫn nại: chôn cột làm điểm mốc, dùng bát nước để hai bên. Bát nước thăng bằng thì tức là bằng nhau. Đầu tiên lấy bát làm vật giữ thăng bằng. Đã có bờ cũ người xưa để lại, cứ làm theo bờ đó. Bờ mới chủ yếu đắp lại cho khỏi thấm nước. Mở được thửa dưới thẳng là mốc, ở trên cứ thế mà xếp.
Không có một văn bản nào ghi lại, nhưng mỗi người như ông Sử, dường như đều có những bí quyết của riêng mình, để tạo ra những hình thù ruộng độc đáo, đa dạng khắp các quả đồi Mù Cang Chải.
Trải qua hàng chục năm, những thửa ruộng bậc thang không chỉ ẩn chứa nhiều thông số về giá trị lịch sử, văn hóa mà còn phản ánh một phương thức canh tác độc đáo của tộc người đã biến tên Mù Cang Chải (tức làng cây khô) thành đồi ruộng mùa màng tươi xanh sức sống cứ từng bậc, từng bậc vươn cao lên tận bầu trời.
Năm 2007, những thửa ruộng bậc thang ở Mù Cang Chải được nhà nước công nhận là di sản cấp quốc gia. Người dân tộc Mông có thêm niềm vui, niềm tự hào. Giàng Chứ Ly - Chủ tịch xã La Pán Tẩn hồ hởi nói: Từ khi biết tin, người Mông mừng lắm. Họ bảo nhau giữ gìn ruộng. Những thửa ruộng bậc thang đang được phủ một màu xanh mới. Màu xanh của niềm tin và hy vọng vào một tương lai tươi sáng...
Hồng Lan