Tại Hội thảo, đại diện của FHI đánh giá cao những bước tiến của Việt Nam trong việc điều trị cho người nghiện ma túy, đặc biệt là những thay đổi về mặt pháp lý trong thời gian gần đây.
Trong đó, Việt Nam đã sửa đổi một loạt các nội dung, điều khoản trong Luật phòng, chống ma túy và Luật hình sự nhằm mục tiêu tập trung xử lý tội phạm liên quan đến sản xuất, vận chuyển ma túy. Hạ mức xử phạt hành vi tàng trữ ma túy từ “vi phạm pháp luật” thành “vi phạm hành chính”. Luật phòng, chống ma túy sửa đổi cũng ghi nhận sử dụng ma túy là vấn đề xã hội và người sử dụng ma túy cần phải được cung cấp dịch vụ điều trị.
Tuy nhiên, việc triển khai thực hiện khung pháp lý liên quan đến các Luật vẫn bị ràng buộc bởi một loạt các văn bản quy phạm pháp luật mà tinh thần vẫn chú trọng vào các biện pháp quản thúc. Mặc dù khung pháp lý hiện nay quy định người sử dụng ma túy cần phải được điều trị hơn là xử phạt, nhưng trên thực tế, hệ thống hiện tại vẫn tập trung nhiều vào biện pháp quản thúc hơn là trị liệu.
Theo đó, FHI đưa ra 6 đề xuất thay đổi bao gồm: đề xuất chính phủ thành lập nhóm chuyên trách đổi mới công tác cai nghiện; xóa bỏ hệ thống điều trị bắt buộc; phát triển hình thức tòa án chuyển hướng điều trị; mở rộng chương trình điều trị duy trì bằng Methadone; đồng thời hướng trọng tâm của ngành Công an vào tội phạm sản xuất, buôn bán và vận chuyển ma túy…
Góp ý vào các nội dung này, ông Hoàng Văn Kể - nguyên Phó Chủ tịch UBND TP. Hải Phòng cho biết, thông qua chương trình mục tiêu quốc gia Việt Nam đã đặt mục tiêu điều trị cho khoảng 80.000 người nghiện ma túy vào 2015 và đã có quy định rõ ràng về việc phải coi điều trị nghiện ma túy theo đúng nghĩa một bệnh. Với đề xuất thành lập một nhóm chuyên trách đổi mới công tác cai nghiện mà quyền lực cao hơn các bộ ngành chức năng, theo ông Kể là không mang tính khả thi. Ông cho rằng, chỉ nên đề xuất sửa đổi chức năng của tổ chuyên gia của UBQG, để tổ chuyên gia vừa tham gia nghiên cứu, vừa tham gia vận động chính sách.
Theo Gs. Chung Á - nguyên Phó Chủ tịch UBQG phòng, chống AIDS, từ nghiện ma túy đến vi phạm pháp luật chỉ cách một bước chân, nếu ngành công an chỉ tập trung ngăn chặn sản xuất, buôn bán ma túy thì nguy cơ xã hội không còn ổn định. Mặt khác, không nên đề xuất Chính phủ đưa Methadone vào các trung tâm cai nghiện bắt buộc mà chỉ nên đề xuất tổ chức thí điểm điều trị Methadone trong trại giam vì tại Việt Nam 70% phạm nhân dính đến ma túy…
P.V