Lễ hội gồm có: lễ rước nước, lễ dâng hương, lễ rước lửa, tập trận cờ lau, tế nữ quan, kéo chữ, múa rồng lân, thổi cơm thi và những tiết mục biểu diễn, thi đấu khác. Trước ngày khai hội, nhân dân “trồng” ở sông Hoàng Long (gần cửa Đại Hoàng xưa) một cây tre lớn cành lá xanh tốt. Trên ngọn tre có treo một dải phướn màu vàng, ghi lời chú với nội dung là thần dân, con cháu trăm họ luôn nhớ ơn rồng vàng ở sông này đã cứu giúp hoàng đế nước Đại Việt dựng nên cơ nghiệp nhà Đinh, dẹp được loạn sứ quân cát cứ, thu giang san về một mối; cầu mong thần sông giữ cho dòng nước mát hiền hòa, phù hộ cho dân nước Đại Việt tránh mọi điều ác dữ…
Đoàn rước nước khởi hành từ đền vua Đinh, dẫn đầu là những người mang cờ ngũ sắc, tiếp theo là phường nhạc bát âm và phường trống; tiếp đến là một kiệu bát cống lớn, trên kiệu có hương án, bên trong đặt một bình sứ, ngoài phủ vải điều do tám nam thanh niên khỏe mạnh khiêng.
Ngay sau kiệu rước này là các vị quan khách, đại biểu các cơ quan, đoàn thể, địa phương và tiếp đến là những kiệu bát cống có tán, lọng song hành trên vai các trinh nữ, mang các lễ vật. Đi bên mỗi kiệu là một bô lão vận trang phục “thượng đẳng thần”. Lại có cả một vị trong trang phục hoàng đế - thiên tử đi rước nguồn nước quý để cuộc rước thêm ý nghĩa tối thượng, tối linh.
Đoàn rước ra đến bến sông Hoàng Long, hương án có đặt bình sứ được đưa xuống thuyền nan trước tiên, sau đó là rồng vàng, sư tử... Vị chủ tế trịnh trọng đọc bản sớ trình xin rước nước, bốn trinh nữ vận áo tân thời, đầu vấn khăn xếp nhẹ nhàng thanh thoát múc nước sông thiêng đổ vào bình sứ, để đưa về đền vua Đinh làm lễ dâng hương. Vị chủ tế cùng các vị “quần thần” đốt tờ sớ trình thả xuống dòng sông. Trống chiêng vang lên cấp tập. Đoàn rước lên bờ, trở về đền vua Đinh theo thứ tự lúc khởi hành.
Bên cạnh phần lễ, phần hội có các trò chơi dân gian đặc sắc như đua thuyền, múa gậy, cờ người, xếp chữ, ném còn, thi hát chèo, vật, viết chữ nho... và một số trò chơi hội đặc trưng, tiêu biểu như: cờ lau tập trận là trò diễn dân gian nhằm diễn tả lại những buổi tập dượt, rèn luyện của người anh hùng Đinh Bộ Lĩnh tuổi niên thiếu và trò chơi kéo chữ.
Trong khuôn khổ lễ hội năm nay, sẽ có màn biểu diễn "Trống hội non sông" khá hấp dẫn của Nhà hát Chèo Hà Nội và cuộc thi người đẹp cố đô Hoa Lư./.
PHÙ NINH