Lai Châu nằm giữa hai điểm du lịch nổi tiếng là Sapa (tỉnh Lào Cai) và Điện Biên Phủ (tỉnh Điện Biên); có các quốc lộ 4D, 32 và 12 nối Lai Châu với Hà Nội - Điện Biên - Lào Cai và Vân Nam (Trung Quốc); đường cao tốc Lào Cai - Hà Nội cũng là lợi thế để Lai Châu có thể thu hút một lượng khách lớn từ Sapa sang. Ngoài ra Lai Châu còn có 22 di tích lịch sử (trong đó có 5 di tích cấp quốc gia và 17 di tích cấp tỉnh); có hệ thống đường thủy sông Đà và các hồ lớn tại các công trình thủy điện; là nơi sở hữu những cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, nhiều di tích danh thắng đẹp như: cao nguyên Sìn Hồ, động Pusamcap, động Tiên Sơn, đỉnh Putaleng với độ cao 3.040m... Đặc biệt là bản sắc văn hóa của 20 dân tộc luôn được quan tâm bảo tồn, phát huy và gắn kết với các loại hình du lịch như: du lịch nghỉ dưỡng, du lịch sinh thái, du lịch lễ hội, du lịch cộng đồng… Với những lợi thế trên, Lai Châu có nhiều tiềm năng để phát triển du lịch văn hóa cộng đồng.
Việc xây dựng các bản văn hóa du lịch cộng đồng, trong đó điểm nhấn là loại hình du lịch homestay đã được tỉnh Lai Châu tập trung quy hoạch, xây dựng. Trên cơ sở chú trọng khai thác các giá trị, bản sắc văn hóa truyền thống của cộng đồng các dân tộc trên địa bàn tỉnh, những năm gần đây, du lịch cộng đồng ở Lai Châu đã dần trở thành sản phẩm du lịch đặc trưng, thu hút đông đảo du khách trong nước và quốc tế, mang lại nguồn thu cho địa phương, nhất là cho người dân bản địa.
Nếu như huyện Phong Thổ có bản văn hóa du lịch Vàng Pheo nổi tiếng với những điệu xòe không tuổi, những món ăn của người Thái trắng; bản Sin Suối Hồ (xã Sin Suối Hồ) với vẻ đẹp của những con suối, ngọn thác, rừng cây, ẩm thực độc đáo như: gà mèo vùi tro, thắng cố, mèn mén, canh bí nương…, thì huyện Tam Đường lại tập trung phát triển du lịch theo hướng khác, đó là bản Nà Khương (xã Bản Bo) với những cọn nước (còn gọi là guồng nước - một dụng cụ để lấy nước từ suối lên); bản Thèn Pả (xã Tả Lèng) với đồi thông rộng gần 4ha, nơi được ví như "Đà Lạt" của Lai Châu…
Tuy mỗi bản có những cách làm khác nhau để thu hút du khách, nhưng đều có điểm chung là các bản văn hóa du lịch này đều là những cộng đồng có truyền thống, bản sắc văn hóa đặc trưng riêng biệt để thu hút du khách đến tham quan trải nghiệm, khám phá cùng người dân với những bài hát, điệu múa, lễ hội truyền thống, hay các trò chơi dân gian như: tung còn, đẩy gậy, múa sạp, múa xòe, thưởng thức ẩm thực độc đáo… tạo sức hấp dẫn đối với khách du lịch.
Hòa mình vào một số bản du lịch cộng đồng với những ché rượu thơm nồng, những điệu xòe, lời ca say đắm lòng người của vùng Tây Bắc mới cảm nhận được những đặc trưng riêng có của đất và người nơi đây.
Cùng với những trải nghiệm của du lịch cộng đồng thì gần 100 lễ hội được tổ chức hàng năm cũng là nét đặc trưng thu hút khách du lịch đến với Lai Châu. Những lễ hội truyền thống như: Then Kin Pang, Nàng Han của người Thái trắng (Phong Thổ); Tết mùa mưa của dân tộc Hà Nhì; Tết ngô dân tộc Cống (Mường Tè)… luôn là điểm nhấn thu hút du khách thập phương đến tìm hiểu khám phá.
Những năm gần đây, các tour, tuyến du lịch gắn với các lễ hội đã được hình thành, vừa tạo sức bật cho Du lịch Lai Châu, vừa giúp bảo tồn, phát huy các giá trị bản sắc văn hóa truyền thống kết tinh trong từng lễ hội.
Để thu hút khách du lịch đến với Lai Châu, ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lai Châu đã triển khai thực hiện hiệu quả Đề án “Phát triển du lịch tỉnh Lai Châu giai đoạn 2016 - 2020”, qua đó, đẩy mạnh công tác sưu tầm, khôi phục và bảo tồn văn hóa vật thể, phi vật thể, những phong tục tập quán đặc sắc của đồng bào các dân tộc như: tiếng nói, làn điệu dân ca, dân vũ, nhạc cụ, trang phục truyền thống, lễ hội, trò chơi dân gian. Tại các bản văn hóa du lịch cộng đồng, thường xuyên duy trì từ 1 - 2 đội văn nghệ biểu diễn các làn điệu dân ca, dân vũ, nhạc cụ, các trò chơi dân gian truyền thống phục vụ du khách thập phương.
Nhật Minh