Kỳ vĩ Công viên địa chất toàn cầu Non nước Cao Bằng

Lịch sử phát triển địa chất trên 500 triệu năm, 18 phân vị địa tầng với các hoạt động kiến tạo, magma, phun trào rộng khắp đã tạo cho Cao Bằng các giá trị di sản địa chất phong phú. Địa hình nơi đây phức tạp, đa dạng, mức độ cắt xẻ lớn, được chia làm ba dạng chính: địa hình núi đá vôi (karst), địa hình núi cao và địa hình núi thấp, thung lũng. Đến đây, du khách có thể tìm hiểu lịch sử tiến hóa trên 500 triệu năm của trái đất qua các dấu tích hóa thạch, trầm tích biển, đá núi lửa, khoáng sản... Với diện lộ đá vôi hơn 1.800m2 trải rộng, Công viên địa chất Non nước Cao Bằng là xứ sở của hang động, với khoảng 200 hang động, trong đó tầm 50 hang động có thể khai thác phát triển du lịch, có nhiều hang lớn, dài, thạch nhũ đẹp thuộc loại nhất nhì Việt Nam như động Ngườm Ngao, hang Dơi, hang Ki Lu... hay quần thể hồ - sông hang ngầm Thang Hen thuộc loại kỳ thú chưa thấy nơi nào khác ở Việt Nam.

Non Nước Cao Bằng cũng nổi tiếng với các giá trị đa dạng sinh học cùng nhiều hệ sinh thái, giống loài động thực vật đặc hữu, có nhiều loài có tên trong sách Đỏ Việt Nam như: nghiến, bách vàng, hoàng liên chân gà, bảy lá một hoa, vượn cao vít, khỉ mặt đỏ, rắn hổ chúa... Không những thế, đây còn là miền đất có nhiều giá trị di sản văn hóa - lịch sử tiêu biểu cho truyền thống đấu tranh giữ nước, bảo vệ nền độc lập tự do của dân tộc. Với trên 130 điểm di sản địa chất độc đáo và có ý nghĩa giá trị quốc tế, danh hiệu Công viên địa chất toàn cầu là một ghi nhận của UNESCO về cảnh quan đa dạng phong phú, giá trị văn hóa tinh thần của khu vực Non nước Cao Bằng.

Để trải nghiệm công viên, 3 tuyến du lịch với 3 chủ đề khác nhau đã được xây dựng.

“Khám phá Phia Oắc - ngọn núi của những đổi thay” là tên gọi của tuyến du lịch phía Tây, tập trung ở huyện Nguyên Bình với 16 điểm tham quan. Điểm nhấn của tuyến này là Khu du lịch sinh thái Phia Oắc - Phia Đén, trong đó đỉnh Phia Oắc cao hơn 1.900m được coi là nóc nhà của Cao Bằng. Về địa chất, nơi đây có sự đan xen giữa các loại đá lục nguyên, đá vôi và đá xâm nhập granit, tạo nên các dãy núi đất xen với núi đá. Xưa kia người Pháp đã chọn Phia Oắc - Phia Đén làm nơi nghỉ mát, hiện vẫn còn các dấu tích của các biệt thự, nhà nghỉ của các công chức thời Pháp. Rừng ở đây còn giữ được nhiều nét nguyên sinh, trong đó đặc trưng là các khu rừng lùn. Tham quan tuyến này, du khách còn có thể ghé điểm di sản hóa thạch tại xã Lang Môn, di tích đồn Phai Khắt, làng dệt thổ cẩm in sáp ong của dân tộc Dao Tiền, mỏ thiếc Tĩnh Túc, đồi chè Kolia, trang trại cá hồi...

Theo tuyến du lịch cụm phía Bắc “Hành trình về nguồn cội” tập trung ở huyện Hòa An và Hà Quảng, du khách sẽ tìm hiểu về các di tích lịch sử văn hóa như đền Dẻ Đoóng, đền vua Lê, khu di tích quốc gia đặc biệt Pác Bó cùng các dấu ấn quá trình hoạt động cách mạng giai đoạn 1941 - 1944 của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Với địa hình núi đá đa dạng, tuyến này cũng chứa đựng di sản địa chất mang giá trị quốc tế. Tại huyện Hà Quảng, các nhà khoa học đã tìm thấy hóa thạch cúc đá (nhóm các loài sinh vật biển thân mềm tiến hóa cao nhất, cách đây 66 triệu năm), có giá trị định tuổi các tầng lớp đá chứa chúng và xác định đứt gãy địa tầng. Trong logo của Công viên địa chất Non nước Cao Bằng, hóa thạch cúc đá được chọn làm biểu tượng đại diện cho khoa học về hai cấu trúc diện mạo địa chất điển hình karst trẻ, karst già và cũng là biểu trưng giá trị văn hóa đặc sắc của Cao Bằng.

Tuyến phía Đông mang đến “Trải nghiệm văn hóa bản địa ở xứ sở thần tiên”, tập trung vào 4 huyện Trà Lĩnh, Quảng Uyên, Trùng Khánh và Hạ Lang. Cao Bằng là nơi sinh sống của 9 dân tộc khác nhau, như Tày, Nùng, Mông, Kinh, Dao, Sán Chay... Đến đây, du khách có thể trải nghiệm văn hóa bản địa qua các làng nghề truyền thống, lễ hội dân gian, cũng như những món ăn đậm đà hương vị đậm đà của núi rừng, của tình người nồng ấm như: xôi trám, thịt nướng 7 vị, phở chua, hạt dẻ Trùng Khánh, bánh cuốn Cao Bằng... Đến với “xứ sở thần tiên” này là đến với động Ngườm Ngao, trải nghiệm kayak trên sông Quây Sơn, nhất là thác Bản Giốc (xã Đàm Thủy, huyện Trùng Khánh), được mệnh danh là thác lớn và đẹp thứ tư thế giới, trong số các thác nước ở biên giới giữa các quốc gia. Cảnh quan quanh thác là địa hình karst dạng cụm đỉnh - lũng trên bề mặt san bằng 400 - 600m với thảm phủ thực vật dày. Trên tuyến này, du khách cũng sẽ được ngắm các cảnh quan karst trưởng thành và già, đặc trưng của công viên địa chất toàn cầu như núi Mắt Thần trong hồ Nặm Trá (Trà Lĩnh)...

Đến với Công viên địa chất Non nước Cao Bằng là cơ hội để du khách trải nghiệm những giá trị thiên nhiên, đặc điểm địa chất và đa dạng sinh học, trải nghiệm di sản và văn hóa bản địa độc đáo, trở về nguồn cội và khám phá tiến trình lịch sử.

Trang Lê

Tạp chí Du lịch 6/2018