.jpg)
Vườn quốc gia Pù Mát
Những mô hình thành công trên thế giới
Thái Lan
Thái Lan có khoảng 79 vườn quốc gia, nhiều khu bảo tồn thiên nhiên (ramsar) đang phát triển du lịch sinh thái theo hướng tăng trưởng xanh dựa vào 7 yếu tố đó là: (1) “Tư tưởng xanh” - nâng cao nhận thức khách du lịch, cộng đồng về du lịch có trách nhiệm với môi trường và xã hội; “Vận chuyển xanh” - khuyến khích đầu tư, sử dụng các phương tiện vận chuyển thân thiện với môi trường phục vụ cho ngành Du lịch; (3) “Điểm đến xanh”- các điểm đến được quản lý theo nguyên tắc có trách nhiệm và bảo vệ môi trường; (4) “Cộng đồng xanh” - hỗ trợ loại hình du lịch cộng đồng gắn với bảo vệ môi trường, văn hóa truyền thống và phong tục tập quán địa phương; (5) “Hoạt động xanh” - thúc đẩy các loại hình du lịch phù hợp, có sự tham gia của cộng động địa phương; (6) “Dịch vụ xanh” - khuyến khích các bên liên quan trong cung cấp dịch vụ du lịch tạo ấn tượng, truyền cảm hứng thông qua sự tôn trọng, quan tâm và bảo vệ môi trường; (7) “Phương pháp tiếp cận xanh” - tăng cường trách nhiệm xã hội, giảm thiểu các hoạt động gây hại đến môi trường, tiết kiệm năng lượng, sử dụng năng lượng tái tạo, cung cấp các sản phẩm thân thiện với môi trường.
Vườn quốc gia Kinabalu
Vườn quốc gia Kinabalu (thuộc đảo Borneo, Malaysia) nổi bật với sự đa dạng sinh học về môi trường cũng như các loài thực vật nhiệt đới ở Đông Nam Á, đã được công nhận là Di sản Thiên nhiênthế giới. Điểm đến này đã chú trọng tăng cường năng lực thể chế, cộng đồng; tích cực xây dựng sản phẩm du lịch sinh thái, ứng dụng công nghệ xanh trong phát triển du lịch; đầu tư, xây dựng cơ sở hạ tầng du lịch với nguyên vật liệu từ thiên nhiên, an toàn với môi trường; thành lập doanh nghiệp và xây dựng chuỗi cung ứng (SCPs) trong du lịch (từ lựa chọn phát triển doanh nghiệp, xây dựng kế hoạch kinh doanh du lịch, đào tạo phát triển kỹ năng du lịch đến xây dựng mạng lưới, phát triển mối liên kết thị trường, xúc tiến quảng bá) đều dựa trên mục tiêu chia sẻ lợi nhuận cao hơn cho cộng đồng. Đặc biệt, Vườn quốc gia Kinabalu bảo tồn tài nguyên thiên nhiên và văn hóa bằng cách xác định, phân cấp các vùng nhạy cảm môi trường và văn hóa, từ đó giám sát và đánh giá hoạt động tăng trưởng xanh du lịch sinh thái và cộng đồng (CBET), thực hiện nhanh chóng các biện pháp khắc phục, giảm thiểu triệt để thiệt hại tối đa cho môi trường nếu có.
Khu bảo tồn thú Shamwari
Được thành lập vào năm 1992, Khu bảo tồn thú Shamwari (Kenya) hội tụ 5 hệ sinh thái. Hơn 30 năm, Shamwari đã phát triển cả về quy mô và phạm vi hoạt động, được quốc tế công nhận là một tổ chức tư nhân hoạt động trong ngành Du lịch với mục tiêu giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa bảo tồn và thương mại hóa hoạt động du lịch. Shamwari luôn duy trì tính toàn vẹn của động vật hoang dã và đa dạng sinh học trong các hệ sinh thái phong phú của khu bảo tồn; duy trì tính bền vững của tất cả môi trường trong khu bảo tồn và chất lượng của các chương trình trải nghiệm, ngắm động vật hoang dã; giám sát liên tục và tích cực hiệu quả của các chương trình quản lý sinh thái lồng ghép phát triển du lịch. Bên cạnh đó, khu bảo tồn luôn nỗ lực triệt để trong quản lý tài nguyên nước, chất thải, tiết kiệm điện, tái chế và giáo dục; tổ chức các hoạt động trải nghiệm toàn bộ khu bảo tồn theo tiêu chuẩn môi trường xanh (Green Leaf). Shamwari khai thác một “biệt thự xanh” dành riêng cho khách lưu trú trong khu bảo tồn để ngắm bình minh; cung cấp trải nghiệm kỳ lạ cho du khách với 6 nhà nghỉ được xếp hạng 5 sao để kết hợp yếu tố “hoang dã” với những tiện nghi sang trọng hiện đại nhưng vẫn đảm bảo các tiêu chuẩn bảo vệ môi trường. Khu bảo tồn trao quyền cho người dân địa phương bằng cách cung cấp các khóa đào tạo hướng dẫn thực địa và đào tạo chuyên ngành Du lịch cho người dân địa phương…
.jpg) Không gian xanh hấp dẫn du khách |
Phát triển du lịch Vườn quốc gia Pù Mát theo hướng tăng trưởng xanh
Về quan điểm, tăng trưởng xanh phải được áp dụng như một chương trình trọng tâm của Ban Quản lý vườn, tỉnh Nghệ An, rộng hơn là của Việt Nam; tăng trưởng xanh phải tạo điều kiện cho phát triển chứ không áp đặt sự phát triển hướng tới mục tiêu mang lại lợi ích hài hòa giữa bảo tồn, bảo vệ cảnh quan, môi trường và kinh tế, hiện thực hóa hạnh phúc của cộng đồng.
Về khai thác tài nguyên, xây dựng sản phẩm, cơ sở hạ tầng du lịch, cần ứng dụng công nghệ xanh trong đầu tư, tôn tạo để tạo các sản phẩm du lịch đa dạng, hấp dẫn tại 2 điểm du lịch là khu văn phòng và thác Kèm; phát triển các tour, tuyến tham quan, trải nghiệm trekking, đạp xe, chèo thuyền kayak trên dọc các tuyến khe Khặng và khe Choăng, tham quan làng nghề dệt thổ cẩm, thủ công mỹ nghệ, sản xuất rượu men lá... Đầu tư, nâng cấp hệ thống hạ tầng cơ sở vật chất phục vụ du lịch như: đường giao thông, điện, hệ thống nước sạch, thông tin liên lạc... tại các tuyến, điểm trên nguyên tắc sử dụng vật liệu gần gũi với thiên nhiên… để khai thác triệt để các tiềm năng, giá trị tài nguyên thiên nhiên, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách du lịch.
Cần có sự phối hợp với chính quyền địa phương các cấp hỗ trợ xây dựng và phát triển các mô hình du lịch cộng đồng, mô hình phát triển sinh kế cho cộng đồng người dân sinh sống trong vùng đệm của vườn. Cùng với đó, phối hợp, hỗ trợ bảo tồn và phát huy các bản sắc văn hóa dân tộc, tri thức bản địa cũng như các di tích (các làn điệu dân ca, dân vũ của các dân tộc; nhạc cụ, khí cụ; phong tục truyền thống; lễ hội; di tích, thắng cảnh...) vừa để gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống vừa phục vụ nhu cầu khám phá, trải nghiệm của khách du lịch.
Về môi trường, cần chú trọng đặc biệt đối vấn đề bảo vệ môi trường và bảo tồn đa dạng sinh học. Tại các tuyến, điểm du lịch cần thường xuyên bố trí đủ thùng đựng rác, người thực hiện các công việc quét dọn, thu gom và xử lý, phân loại theo các phương pháp khác nhau. Thường xuyên thực hiện các hình thức tuyên truyền nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường và bảo tồn nguồn tài nguyên thiên nhiên, đa dạng sinh học cho du khách. Sử dụng hiệu quả, hợp lý nguồn tài nguyên thiên nhiên trong hoạt động du lịch như tài nguyên nước, tài nguyên đất và cảnh quan thiên nhiên. Thực hiện tốt phương án khoán bảo vệ rừng đối với cộng đồng nhằm vừa tạo thêm thu nhập cho cộng đồng vừa nâng cao ý thức trách nhiệm trong công tác bảo vệ rừng, bảo tồn đa dạng sinh học.
Gợi ý mô hình phát triển vườn
Sau đây là mô hình phát triển mà Vườn quốc gia Pù Mát có thể xem xét áp dụng:
.jpg)
(Nguồn: Nhóm nghiên cứu đề tài cấp Bộ: “Mô hình phát triển du lịch theo hướng tăng trưởng xanh vùng Bắc Trung Bộ”)
Tài liệu tham khảo:
1. Radisson Hotel group (), Phasing out single-use plastics in meetings & events operations
2. http://asiapacific.unwto.org/site/all/files/pdf/thailand.pdf
3. https://www.oneplanetnetwork.org/sites/default/files/phasing_out_single-use_plastics_in_meetings_and_events_operations_1.pdf
ThS. Nguyễn Quốc Hưng
ThS. Trần Văn Hoan
(Nguồn: Tạp chí Du lịch tháng 10/2021)