Không ai có thể nói chính xác là món gỏi cá có từ bao giờ, chỉ biết mỗi người dân Phan Thiết khi còn nhỏ đã thấy ông bà, cha mẹ mình thỉnh thoảng lại chuẩn bị một bữa gỏi cá để cả nhà thưởng thức, rồi khi đến phiên mình họ cũng làm như vậy.
Biển Phan Thiết lúc nào cũng sẵn có cá mai, cá suốt hay cá đục, cá chỉ tươi roi rói để làm nguyên liệu chính cho món gỏi cá. Các loại rau thơm và gia vị cũng sẵn có ngoài chợ. Tuy nhiên, mỗi bà nội trợ hay các đầu bếp nổi danh ở Phan Thiết đều muốn thể hiện tài nghệ của mình qua món gỏi cá dân dã này. Chẳng hạn với món gỏi cá chỉ, bí quyết của một số đầu bếp là chọn những con cá chỉ vừa lớn bằng hai ngón tay thôi, sau khi lọc bỏ xương thì rửa lại bằng nước khoáng cho thịt cá thật thơm, thật giòn rồi mới tái qua nước cốt chanh, ướp vào nước sốt me chín chua chua ngọt ngọt và thơm nồng ớt tỏi xay nhuyễn.
Từng miếng cá vàng óng như tẩm mật ong được xếp lên một chiếc sàn nhỏ bằng tre có lót lá chuối tươi xanh, bên cạnh là các loại rau thơm, khế, chuối chát và những lát ớt đỏ tươi tô điểm cho bức tranh đa sắc thêm ngon lành. Rồi đến khi nếm vị ngọt của miếng cá thật tươi hoà với nước me chua dịu dịu, vị ớt tỏi cay nồng và vị béo của đậu phộng rang hoà tan trong nước chấm, mùi rau húng duỗi thơm hăng hắc thì cảm giác thích thú ùa về làm bạn không thể nào không tấm tắc khen ngon.
Còn với món gỏi cá đục, bí quyết lại nằm ở những miếng cá đục dài như ngón tay sẽ chuyển sang màu trắng tươi như hoa bưởi khi ngâm vào nước cốt chanh rồi lại chợt ửng hồng. Chọn một miếng bánh tráng mè mềm, dẻo, bạn hãy chậm rãi gắp một miếng cá đục cuốn chung với các loại rau thơm, một miếng khế chua rồi một miếng chuối chát, chấm vào chén nước mắm đậu phộng xay nhuyễn… để rồi bạn sẽ thấy mình như bị “thôi miên” lại tiếp tục cuốn thứ hai, thứ ba và thứ tư cho đến hết đĩa gỏi cá thì thôi.
Món gỏi cá có mặt ở hầu hết các thực đơn của các quán hải sản từ bình dân cho đến sang trọng ở thành phố Phan Thiết. Những người chưa từng ăn gỏi cá sẽ hơi e ngại khi được mời nếm thử. Nhưng bạn đừng lo bởi vì dù là món cá sống nhưng không hề tanh, dù người ta dùng nhiều chất chua để chế biến nhưng đã có vị béo của đậu phộng cân bằng trở lại, dù các thứ đều sống nhưng không dễ gì bạn bị lạnh bụng vì đã có chuối chát, tỏi ớt và các loại rau thơm vốn mang tính dương rất mạnh làm cho bạn luôn… ấm bụng. Và đó chính là bí quyết ẩm thực rất độc đáo của người Phan Thiết vậy.
Nguyên Vũ