Du lịch cộng đồng - Hướng phát triển bền vững của Quảng Bình

Quảng Bình có tài nguyên du lịch tự nhiên và nhân văn vô cùng phong phú, đa dạng, có Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng hai lần được UNESCO vinh danh là Di sản Thiên nhiên thế giới, hang Sơn Đoòng - hang động lớn nhất thế giới, hệ thống hang động Tú Làn (xã Tân Hóa, Minh Hóa); có bờ biển dài hơn 116km với nhiều bãi tắm đẹp: Đá Nhảy (Bố Trạch); Bảo Ninh, Nhật Lệ, Quang Phú (Đồng Hới); Hải Ninh (Quảng Ninh)...; có nhiều điểm du lịch tâm linh nổi tiếng như: chùa Non, núi Thần Đinh, vũng Chùa - đảo Yến, hang Tám Cô, khu lăng mộ Lễ Thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh, chùa Hoằng Phúc…

Quảng Bình là địa bàn sinh sống của hai dân tộc thiểu số là Bru - Vân Kiều và dân tộc Chứt, với nhiều tộc người như: Sách, Mày, Rục và Arem... Đa số họ còn lưu giữ được nhiều nét văn hóa đặc trưng độc đáo, thể hiện qua các phong tục tập quán, lễ hội dân gian, các làn điệu dân ca, ẩm thực rất thích hợp để đưa vào phát triển mô hình du lịch cộng đồng.

Mô hình du lịch cộng đồng được triển khai đầu tiên tại Quảng Bình là homestay Chày Lập, xã Phúc Trạch, huyện Bố Trạch. Mô hình này được sự giúp đỡ của tổ chức hợp tác quốc tế Đức (GIZ), tổ chức tập huấn cho bà con trong thôn thực hiện, sau đó giao quyền quản lý cho thôn, bước đầu hoạt động tuy còn gặp nhiều khó khăn nhưng là mốc khởi điểm cho các mô hình sau phát triển và hoàn thiện hơn.  Sau đó, một loạt mô hình DLCĐ xuất hiện ngày càng nhiều trong khu vực các xã thuộc vùng đệm Di sản Thiên nhiên thế giới Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng như: Phong Nha Farmstay, Peper House, Hồ Khanh Homestay, Phong Nha Moutain, Jungle Boss Homestay. Những mô hình này đã nắm bắt nhu cầu thực tiễn, có chính sách chiến lược phát triển, chiến lược marketing hoàn thiện hơn nên đã gặt hái được những kết quả đáng ghi nhận. Hiện nay, toàn huyện Bố trạch có hơn 30 hộ dân kinh doanh dịch vụ du lịch cộng đồng, đa số tập trung tại các xã Sơn Trạch và Hưng Trạch... Tuy cơ sở vật chất của những mô hình DLCĐ này bước đầu chưa thật sự khang trang, nhưng lại có những lợi thế nhất định, như: tọa lạc trong khung cảnh thiên nhiên làng quê yên bình, dễ dàng tổ chức nhiều hoạt động sinh thái trong Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, có tính kết nối cao với các cơ sở lưu trú khác nhằm trao đổi khách. Du khách sẽ được trải nghiệm những hoạt động sản xuất cùng người dân địa phương như: chăn vịt, cưỡi trâu, cắt lúa, thu hoạch vụ mùa,  trò chuyện, tìm hiểu về văn hóa bản địa với người dân địa phương. Mỗi người dân ở đây là một sứ giả, cùng với vốn hiểu biết về Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng sẽ níu chân du khách khi đến tìm hiểu và khám phá cảnh đẹp Quảng Bình.

DLCĐ không chỉ phát triển tại vùng Phong Nha mà còn lan rộng đến xã Tân Hóa (huyện Minh Hóa). Xã Tân Hóa có hơn 10 nhà nghỉ cộng đồng cho khách du lịch khi tới tham quan khám phá hệ thống hang động Tú Làn. Mỗi nhà có 8 giường ngủ, bảo đảm vệ sinh sạch sẽ, phục vụ ăn uống tại chỗ cho du khách khi tới tham quan, lưu trú.

Mới đây, cô gái Hà Thị Huyền Trang, ở phường Bắc Lý, thành phố Đồng Hới (Quảng Bình) đã khai trương Homestay Ocean View ở xã Quang Phú, và gần đây nhất đó chính là những homestay tại làng biển Cảnh Dương - nơi có cung đường bích họa đặc sắc, tuy còn đơn sơ nhưng là bước đánh dấu sự xuất hiện của loại hình du lịch thân thiện với thiên nhiên này tại các làng biển, góp phần đưa mô hình DLCĐ lan rộng trên đất Quảng Bình.

Đối tượng khách của các homestay tại Quảng Bình khá đa dạng, không chỉ là những vị khách có mức thu nhập trung bình mà những vị khách có thu nhập cao cũng tham gia trải nghiệm loại hình du lịch này. Đa số là du khách đến từ: Anh, Pháp, Australia, Mỹ…. và một số đến từ các tỉnh, thành phố trong nước như: Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh…

Chính sức hút văn hóa thẩm thấu qua đời sống thường nhật của người dân bản địa đã tạo nên đặc trưng cho sản phẩm du lịch homestay. Để hoạt động homestay ngày càng chất lượng hiệu quả, đúng pháp luật, ngành Du lịch Quảng Bình đã thường xuyên mở các lớp tập huấn nâng cao tay nghề, kỹ năng giao tiếp, phục vụ, giữ gìn vệ sinh môi trường, không ngừng nâng cao nhận thức của cộng đồng địa phương; tiếp tục đẩy mạnh việc tuyên truyền, quảng bá rộng rãi trong cộng đồng địa phương, nhằm giúp họ hiểu rõ hơn lợi ích từ loại hình này, để tất cả mọi người cùng tham gia, góp phần làm phong phú thêm sản phẩm du lịch, phục hồi các làng nghề truyền thống từ đó nâng cao chất lượng của loại hình du lịch này và thu hút khách du lịch ngày càng đông hơn…

Trần Thị Diệu Hương
Tạp chí Du lịch tháng 6/2018