Đò lên Thạch Hãn ơi chèo nhẹ
Đáy sông còn đó bạn tôi nằm
Có tuổi đôi mươi thành sóng nước
Vỗ yên bờ mãi mãi nghìn năm.
Chưa bao giờ coi mình là nhà thơ nhưng anh đã được hưởng hạnh phúc đích thực của người cầm bút, khi những câu thơ tâm huyết được neo rất vững vào lòng nhiều chiến sĩ và nhân dân.
Lê Bá Dương là một cựu chiến binh từng được tôi trong lửa và nước của 81 ngày đêm Thành cổ Quảng Trị - mảnh đất hứng chịu 320 nghìn tấn bom đạn, tương đương sức công phá của 7 quả bom nguyên tử mà Mỹ ném xuống Hiroshima (Nhật Bản) năm 1945. Anh sinh ra ở Nghệ An nhưng Quảng Trị đã coi anh là đứa con yêu dấu của mình. Lê Bá Dương tự hào về điều đó, anh tâm sự với bạn bè: “Quảng Trị là quê hương thứ hai của tôi”. Anh gắn bó với vùng đất giông bão này trong những năm tháng chiến tranh khốc liệt nhất, đã từng ăn bờ ngủ bụi để đánh giặc với bà con nơi đây. Anh đã từng nếm vị bùi ngọt của hạt gạo Triệu Phong, vị cay nồng của hột tiêu xứ Cùa, vị đậm đà nước mắm Cửa Việt, vị thơm dẻo củ sắn Vĩnh Linh...
Điều gì đã làm anh gắn bó đến thế với vùng đất này? Kỷ niệm một thời chiến trận - đương nhiên rồi. Nhưng còn một lý do quan trọng hơn - chính đồng đội của anh - gần một vạn liệt sĩ Thành cổ - là nhịp cầu thiêng liêng bền chặt nối Lê Bá Dương với mảnh đất Quảng Trị.
Chiến tranh đã lùi xa trên bốn thập kỷ. Vùng đất tan hoang vì bom đạn thuở nào giờ rợp mát bóng cây. Nhưng đi về đâu, Lê Bá Dương vẫn đau đáu về Quảng Trị, về Thành cổ. Lê Bá Dương vẫn mang trong mình dòng chảy Thạch Hãn bởi Đáy sông còn đó bạn tôi nằm…
Không còn mang quân phục nhưng Lê Bá Dương vẫn coi mình là người lính. Làm báo anh đi nhiều, quen nhiều và những dịp như thế anh lại tìm cách làm được điều gì đó cho đồng đội. Có thể về thăm đồng đội cũ tặng quà cho các mẹ, các chị từng cưu mang che chở mình trong chiến tranh. Khi được ai đó vì yêu bốn câu thơ Đò xuôi Thạch Hãn... ngỏ ý tặng anh tiền thì Lê Bá Dương nghĩ đến việc tặng sổ tiết kiệm cho một bà mẹ Việt Nam anh hùng hay một cựu chiến binh khó khăn, hoặc tổ chức các chuyến hành hương ấm rừng đồng đội với tâm nguyện không đưa được các đồng đội về với quê hương thì "đưa quê hương vào cho đồng đội"…
Lê Bá Dương thích đi đến những vùng xa xôi của đất nước mà những chuyến ra Trường Sa của anh là một dẫn dụ. Mấy chuyến đi Trường Sa của anh đều vào mùa giông bão theo tàu hàng nên như anh kể thì đến lính hải quân còn say sóng. Thế mà nhà báo - nghệ sĩ nhiếp ảnh không hề say sóng. Có lúc anh phải đút cháo cho lính biển bị say sóng. Biển. Trời. Đảo nổi. Đảo chìm. Người lính hải quân. Cỏ cây. Chim chóc. Tất thảy được ghi lại trong những bức ảnh đẹp của Lê Bá Dương. Những khoảnh khắc đáng nhớ về vùng lãnh hải thiêng liêng của Tổ quốc được anh chớp lấy, ghi lại tràn ngập lòng đam mê, dạt dào tình yêu đất nước sâu nặng và lòng mến thương chia sẻ với người lính thời bình. Thời bình nhưng gian khổ hy sinh của người chiến sĩ chẳng hề vơi và như cha anh mình họ vẫn can trường và lãng mạn.
Lê Bá Dương có hàng trăm bức ảnh về Trường Sa chân thật và nên thơ mang nặng tình yêu và khát vọng của người lính. Đó là bức ảnh Đất nước ở Trường Sa đặc tả một dải cát vàng cong cong hình chữ S nổi lên giữa màu ngọc bích của nước biển ở đảo chìm Len Đao có bốn chiến sĩ hải quân đang rảo bước tuần tra. Anh kể doi cát này lạ lắm, mùa cuối năm nằm ở hướng Tây Nam, tháng tư tháng năm lại chuyển về hướng Đông Bắc, cứ vần xoay xung quanh đảo chìm như cánh quạt. Đó là hình ảnh chiến sĩ hải quân bồng súng gác giữa mênh mông biển trời xanh biếc dưới cánh chim hòa bình, xa xa có con tàu trắng mang quốc kỳ Việt Nam đang neo đậu (Khát vọng Trường Sa). Toàn vẹn lãnh thổ và hòa bình chính là khát vọng muôn đời, là khát vọng lớn nhất của dân tộc này. Những thùng những chậu rau do chiến sĩ Trường Sa trồng. Một ngọn hải đăng sừng sững trong hoàng hôn đảo Sinh Tồn, những đám mây sẫm màu ngổn ngang bên ráng đỏ bầu trời gợi nhắc một điều gì đó về khắc nghiệt dữ dội thiên nhiên. Và không thể không xao xuyến khi ngắm nhìn người lính trẻ chia thư, những thau nước ngọt sắp sẵn trên cầu tàu chờ đón khách đất liền thăm đảo. Thật bình dị, đơn sơ mà ấm áp tình người. Tôi đọc được trong ảnh Lê Bá Dương một Trường Sa vững chãi can trường và rất lãng mạn.
Qua ống kính nghệ thuật của Lê Bá Dương, hồn Việt ẩn tàng trong cảnh sắc, con người Trường Sa như nó vốn vẫn thế không thể khác được. Những bức ảnh về Trường Sa của anh trong cảm nhận của tôi chính là những thông điệp xanh về cuộc sống đang sinh sôi nảy nở ngày thêm tốt tươi trên quần đảo này. Quần đảo Trường Sa - quần đảo phong ba ai đã đến, ai chưa đến cũng đều tha thiết mến thương vì đó là một phần lãnh thổ thiêng liêng của Tổ quốc Việt Nam.
Bài: Nguyễn Hữu Quý
Ảnh: Lê Bá Dương