Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam: 55 năm xây dựng và trưởng thành

Sứ mệnh bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa

55 năm qua, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam đã sưu tầm, lưu giữ được gần 20.000 tài liệu, hiện vật và tác phẩm mỹ thuật, phản ánh cơ bản sự phát triển của lịch sử Mỹ thuật Việt Nam. Hiện nay, Bảo tàng lưu giữ và trưng bày nhiều tác phẩm là niềm tự hào, là kết tinh tinh hoa trong cuộc đời nghệ thuật nhiều thế hệ họa sĩ, nhà điêu khắc tài năng, cụ thể như sưu tập tác phẩm của các tác giả được đào tạo tại Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, các tác giả đạt Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật, sưu tập tranh sơn mài, sơn dầu, lụa, những sáng tác về Chủ tịch Hồ Chí Minh và Hà Nội... Đặc biệt, trong tổng số 164 hiện vật và nhóm hiện vật là Bảo vật Quốc gia của cả nước, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam đóng góp 9, trong đó có 3 tác phẩm mỹ thuật cổ và 6 tác phẩm mỹ thuật hiện đại.

Mở rộng, nâng cao chất lượng trưng bày là nhiệm vụ Bảo tàng đặc biệt coi trọng. Từ diện tích 1.000m2, đến nay, hệ thống trưng bày thường xuyên đã tăng gấp 3 lần. Ngoài ra, Bảo tàng còn tổ chức các triển lãm chuyên đề và trưng bày lưu động. Đồng thời, nhiều triển lãm của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước được thực hiện tại Bảo tàng, góp phần tạo ra sự sôi động trong hoạt động nghệ thuật giai đoạn hiện nay. Mỗi năm Bảo tàng đón tiếp trên 60.000 lượt khách tham quan và hàng ngàn lượt học sinh tới trải nghiệm. Hoạt động giáo dục được liên kết với các cơ sở đạo tạo từ bậc tiểu học, trung học cơ sở đến cao đẳng, đại học. Không gian sáng tạo cho trẻ em mở cửa từ năm 2011 là hành động mà Bảo tàng thể hiện rõ trách nhiệm đối với công tác đào tạo, giáo dục thẩm mỹ và nhân cách cho thế hệ trẻ.

Bảo tàng luôn quan tâm đầu tư nâng cấp trang thiết bị chuyên dụng nhằm tạo ra môi trường lý tưởng cho công tác bảo quản hiện vật. Cách phân loại, sắp xếp, bảo quản phòng ngừa đối với hiện vật ngày càng tiệm cận với yêu cầu, tiêu chuẩn chung trên thế giới. Từ năm 2005 đến nay, hệ thống hiện vật và hồ sơ liên tuc được kiểm kê, đánh giá; trung bình mỗi năm có 200 hồ sơ được bổ sung thông tin; gần 1.000 hồ sơ hiện vật được chỉnh lý từ năm 2014 đến 2016. Đó chính là những bước đi chuẩn bị cho việc triển khai công tác số hóa hiện vật của Bảo tàng hiện nay.

Trung tâm Bảo quản, Tu sửa tác phẩm mỹ thuật của Bảo tàng được tái lập năm 2006 sau khi xưởng phục chế giải thể năm 1980. Trong 15 năm qua, Trung tâm đã tu sửa, bảo quản 2.208 lượt hiện vật, trực tiếp góp phần gìn giữ, tăng tuổi thọ của hiện vật và tiết kiệm kinh phí cho Nhà nước. Trung tâm đã mở rộng quan hệ hợp tác với một số đơn vị như: Khoa Phục chế Trường Đại học Mỹ thuật Dresden (Cộng hòa Liên Bang Đức), nhóm chuyên gia Australia, Nhật Bản, Trung tâm Bảo tồn di sản Singapore… Ngoài nhiệm vụ thường xuyên ở Bảo tàng, Trung tâm còn đóng vai trò chuyên gia trong các dự án tu sửa tại các bảo tàng của trung ương và ở các địa phương cũng như một số bảo tàng của CHDCND Lào.

Thư viện khoa học của Bảo tàng hiện đang lưu giữ các tư liệu nghiên cứu về mỹ thuật, trên 3.000 đầu sách về lịch sử và văn hóa nghệ thuật. Đặc biệt, nơi đây còn có trên 10.000 ảnh tư liệu các tác phẩm mỹ thuật. Nhằm mục đích lưu trữ, bảo quản, chia sẻ thông tin và nâng cao dịch vụ trải nghiệm cho người dùng, Bảo tàng đã triển khai dự án “Xây dựng thư viện điện tử”, dự kiến sẽ ra mắt vào tháng 11/2021. Nguồn tư liệu số của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam và những tính năng tiện ích của thư viện điện tử hứa hẹn sẽ giúp người dùng tra cứu được những thông tin cần thiết một cách nhanh chóng.

Hoạt động truyền thông của Bảo tàng chính thức có bộ phận chuyên trách từ năm 2015. Trong một thời gian ngắn, đội ngũ này đã góp phần thay đổi mối quan hệ giữa Bảo tàng với công chúng: tỷ lệ lượt truy cập website của Bảo tàng tăng đều đặn 25%/tháng, khách tham quan nội địa tăng từ 17% năm 2016 lên 30% vào năm 2019. Đối tượng học sinh, sinh viên đến Bảo tàng học tập, trải nghiệm nhiều hơn giai đoạn trước.

Bảo tàng luôn tích cực mở rộng giao lưu, hợp tác với các cơ quan trong và ngoài nước. Trong 15 năm qua, Bảo tàng đã hợp tác với 22 nước trên thế giới, từ châu Á, châu Âu đến châu Mỹ la tinh. Nội dung hợp tác rất đa dạng: trưng bày triển lãm, tu sửa, phục chế, quản lý sưu tập, giáo dục nghệ thuật, truyền thông, marketing và hội thảo, tọa đàm về các lĩnh vực chuyên môn. Những năm gần đây, Bảo tàng nhận được tài trợ của một số cá nhân trong nước cho việc thiết kế hệ thống biển chỉ dẫn, pano, etiket hiện vật; thay thế khung/bục của 9 bảo vật quốc gia; in 2 cuốn sách: “1986- 2011” và Guide book.

Bảo tàng đã xuất bản 6 đầu sách, 11 cuốn kỷ yếu, thực hiện 3 đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ và 12 đề tài cấp cơ sở. Nhiều bài viết, những trang ghi chép trong quá trình khảo sát, điền dã tại di tích, di chỉ văn hóa của các thế hệ nghiên cứu viên Bảo tàng đã và đang trở thành nguồn tư liệu tham khảo quý cho các công trình nghiên cứu khoa học có liên quan.

Điểm đến hấp dẫn dành cho khách tham quan

Thời gian qua, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam không chỉ làm tốt vai trò, trách nhiệm bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa mà còn trở thành nơi tiếp sức và tạo động lực cho các nghệ sĩ tạo hình sáng tạo, đồng thời là địa chỉ tin cậy cho giới nghiên cứu mỹ thuật, học sinh, sinh viên trong và ngoài nước đến nghiên cứu, học tập.

Là nơi trưng bày các tác phẩm mỹ thuật có giá trị lớn nhất cả nước; có nhà trưng bày mang đậm nét kiến trúc Pháp cổ kính; khuôn viên bảo tàng ấn tượng; điểm kết nối thuận tiện với các di sản và điểm tham quan nổi tiếng (Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, Thành cổ Hà Nội, Trung tâm văn hóa Văn Miếu Quốc Tử Giám…)…, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam trở thành điểm tham quan hấp dẫn dành cho du khách trong và ngoài nước khi đến Thủ đô Hà Nội. Có được kết quả đáng lệ ấy là nhờ sự năng động, sáng tạo của tập thể cán bộ, viên chức, đội ngũ chuyên gia và người lao động của Bảo tàng, sự đổi mới trong công tác truyền thông; quá trình xây dựng sản phẩm đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách du lịch; tích cực trong áp dụng chuyển đổi số trong hoạt động chuyên môn; ứng dụng công nghệ thông tin trong trưng bày, giáo dục, quản lý sưu tập hiện vật; đổi mới, nâng cấp, chỉnh lý nội dung trưng bày… Theo Tổng cục trưởng Tổng cục Du lịch Nguyễn Trùng Khánh, những đổi mới, sáng tạo và sự đầu tư của Bảo tàng Mỹ thuật trong thời gian qua đã góp phần thu hút nhiều khách du lịch trong nước và quốc tế khi đến với Hà Nội. Tổng cục trưởng Nguyễn Trùng Khánh hy vọng, với bề dày 55 năm xây dựng và trưởng thành, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam sẽ đóng góp nhiều hơn nữa vào sự phát triển của Du lịch Việt Nam trong hành trình đưa du lịch thực sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của đất nước.

Với mong muốn trở thành điểm “phải đến” trong hành trình của du khách tới Hà Nội Bảo tàng đã cho ra mắt Ứng dụng thuyết minh đa phương tiện. Sản phẩm có tên gọi “iMuseumVFA” được kỳ vọng sẽ trở thành cầu nối giữa Bảo tàng với công chúng, góp phần cải thiện chất lượng tham quan, giúp các doanh nghiệp lữ hành tiết kiệm thời gian khi thiết kế tour, đem đến sự thuận lợi, trải nghiệm mới cho người dùng. Trong thời gian tới, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam sẽ tiếp tục nâng cao chất lượng dịch vụ, xây dựng sản phẩm du lịch đặc thù, sản phẩm trải nghiệm dành cho du khách, tiếp tục hợp tác với các đối tác nhằm tăng sức hấp dẫn, thu hút khách tham quan cho Bảo tàng

Phương Nhi