Xây dựng và áp dụng mô hình phát triển du lịch theo hướng tăng trưởng xanh vùng Bắc Trung Bộ

Theo đó, mô hình phát triển du lịch theo hướng tăng trưởng xanh áp dụng cho các khu, điểm du lịch trong vùng Bắc Trung Bộ - Việt Nam gồm 6 tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế. Trong đó vùng Bắc Trung Bộ tập trung vào 3 loại hình sản phẩm du lịch đặc trưng là: du lịch biển - đảo, du lịch sinh thái cộng đồng và du lịch văn hóa - lịch sử.

Tuy nhiên theo ông Võ Quốc Đoàn, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học, Công nghệ và Môi trường - Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, loại hình du lịch biển đảo chưa đủ cơ sở để xác định là sản phẩm đặc trưng của vùng, vì vậy nhóm nghiên cứu cần cân nhắc bởi Bắc Trung Bộ có vùng biển hẹp, chịu nhiều tác động của thiên tai, biến đổi khí hậu…

Tại hội thảo, chủ nhiệm đề tài Nguyễn Quốc Hưng - Viện Nghiên cứu Phát triển Du lịch đã báo cáo tóm tắt đề tài nghiên cứu “Mô hình phát triển du lịch theo hướng tăng trưởng xanh vùng Bắc Trung Bộ”, trong đó vấn đề ô nhiễm môi trường ở hầu hết các điểm du lịch đang có những tác động tiêu cực đến hoạt động du lịch, ảnh hưởng xấu đến hình ảnh và tình cảm của du khách.

Cùng với đó dịch COVID-19 bùng phát đã ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế - xã hội cả nước, trong đó vùng Bắc Trung Bộ đặc biệt là du lịch là một trong những lĩnh vực thiệt hại nặng nề nhất. Lượng khách và doanh thu du lịch các tỉnh trong vùng giảm từ 60% - 70% so với cùng kỳ năm 2019, nhiều doanh nghiệp lữ hành, khách sạn, nhà hàng phải ngừng hoạt động.

Về tác động của hoạt động du lịch vùng Bắc Trung Bộ đến môi trường và khả năng ứng phó với biến đổi khí hậu cho thấy hầu hết các tỉnh chưa có đủ năng lực xử lý nước thải tập trung, quy mô lớn. Mặc dù thời gian gần đây, nhiều nhà máy xử lý nước thải của các tỉnh thành đã được tăng cường, ý thức của người dân được nâng cao, tuy nhiên chất lượng môi trường nước vẫn đang bị suy giảm. Các khách sạn, nhà hàng trong vùng Bắc Trung Bộ hầu hết chưa có hệ thống xử lý nước thải tại chỗ, xả thẳng vào nguồn nước mặt, gây ô nhiễm nguồn nước các con sông, biển. Cùng với đó là sự quá tải vào thời kỳ cao điểm tại các bãi biển Cửa Lò (Nghệ An), Sầm Sơn (Thanh Hóa)…gây ra những ảnh hưởng đến môi trường biển.

Theo báo cáo, mô hình phát triển du lịch theo hướng tăng trưởng xanh được đề xuất áp dụng thử nghiệm tại Vườn quốc gia Pù Mát với mô hình du lịch cộng đồng bản Xiềng, huyện Con Cuông thí điểm trồng dâu nuôi tằm; bảo tồn và phát triển cây nhuộm màu tự nhiên trong rừng phục vụ cho hoạt động dệt thổ cẩm; nhà trưng bày và bán sản phẩm thổ cẩm.

Tuy nhiên việc áp dụng một mô hình cụ thể cho cả vùng Bắc Trung Bộ rất khó khả thi bởi thực tế cho thấy việc quản lý vùng đang gặp nhiều bất cập trong việc thành lập ban quản lý vùng, cơ chế vận hành, tổ chức bộ máy... trong nhiều năm qua vẫn còn bế tắc; hệ thống tài nguyên có sự khác biệt như tài nguyên rừng, biển, văn hóa - lịch sử... tài nguyên khác nhau thì tính chất hoạt động du lịch tại điểm đến sẽ khác nhau, không thể dùng chung một bộ chỉ tiêu tăng trưởng xanh để đo lường và xác định mức độ tăng trưởng xanh. Cùng với đó là sự không đồng đều về phát triển kinh tế, giá trị tài nguyên, hạ tầng giao thông, trình độ phát triển... sẽ khó khăn cho việc áp dụng chung cùng một mô hình vùng.

Việc xây dựng mô hình tăng trưởng xanh được xây dựng trên nền tảng cơ sở hệ thống các mô hình lý thuyết về tăng trưởng kinh tế, mô hình kinh tế thị trường xã hội, mô hình lý thuyết cấu trúc hệ thống du lịch, mô hình khung đo lường tăng trưởng xanh của tổ chức OECD (Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế) và thực trạng hoạt động du lịch tại vùng Bắc Trung Bộ và vườn quốc gia Pù Mát. Mô hình đã có sự lựa chọn các yếu tố quyết định đến tăng trưởng kinh tế, các bên tham gia hoạt động du lịch tại điểm đến, vai trò dẫn dắt hoạt động du lịch theo hướng tăng trưởng xanh của nhà nước và kết quả đóng góp của ngành du lịch tới kinh tế, môi trường, văn hóa, xã hội đảm bảo mối quan hệ có tính chất ràng buộc hướng đến tăng trưởng xanh, tăng trưởng bền vững.

Thảo Anh