Theo Bí thư thứ nhất của Liên minh châu Âu (EC) tại Việt Nam Hans Farnhammer phát biểu trong hội thảo Các cam kết WTO và vai trò mới của hiệp hội doanh nghiệp do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với dự án Mutrap (Liên minh châu Âu - EU) tổ chức “việc Việt Nam trở thành thành viên của WTO đã làm thay đổi vai trò của các hiệp hội doanh nghiệp. Các hiệp hội sẽ nhận được rất nhiều đề nghị từ các thành viên là làm thế nào để tận dụng được cơ hội từ WTO bởi vì các doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam không đủ năng lực theo dõi, thực hiện tất cả các cam kết WTO”,
Vai trò và thực tế hoạt động của các hiệp hội du lịch hiện nay
Phát biểu tại hội thảo Các cam kết WTO và vai trò mới của hiệp hội doanh nghiệp, Thứ trưởng Bộ Thương mại (nay là Bộ Công Thương) Lương Văn Tự cho rằng do trình độ, quy mô các doanh nghiệp Việt Nam còn thấp nên việc phát huy sức mạnh tập thể thông qua các hiệp hội đóng vai trò quan trọng. Các hiệp hội vừa đại diện và bảo vệ lợi ích cho các hội viên, đồng thời là cầu nối hữu hiệu giữa Chính phủ và cộng đồng doanh nghiệp trong quá trình hoạch định chính sách. Sau khi chính thức trở thành thành viên của WTO, Nhà nước buộc phải giảm dần các can thiệp trực tiếp vào hoạt động kinh tế, do vậy, nhiệm vụ sẽ đặt lên vai các tổ chức hiệp hội doanh nghiệp, ngành nghề. Hiện nay, nhiều hiệp hội hoạt động chưa thực sự hiệu quả, chưa hấp dẫn được nhiều hội viên tham gia. Phần đông các hiệp hội vẫn hoạt động mang tính hình thức, chưa thực sự giúp doanh nghiệp trong việc xúc tiến quảng bá, đặc biệt là các thị trường nước ngoài.
Đối với hoạt động du lịch, ngành Du lịch có Hiệp hội Du lịch Việt Nam (VITA) và các hiệp hội du lịch ở các tỉnh, thành. Theo thống kê của VITA, hiện đã có 15 hiệp hội du lịch ở khắp các địa phương trong cả nước, trong đó một số hiệp hội Du lịch Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Vũng Tàu hiện hoạt động khá hiệu quả. Nói về vai trò của hiệp hội, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Hà Nội (HANTA) TS. Nguyễn Quang Lân cho rằng hiệp hội là “bàn tay nối dài” của cơ quan quản lý du lịch xuống các đơn vị các doanh nghiệp. Đối với các doanh nghiệp thành viên thì đây là ngôi nhà chung để phản ảnh những điều bất cập trong chính sách phát triển, trong công tác xúc tiến thị trường trong và ngoài nước. Tuy nhiên, trên thực tế thì vai trò của các hiệp hội du lịch nói chung vẫn mờ nhạt trong việc điều chỉnh các mối quan hệ giữa các doanh nghiệp thành viên. Điển hình như việc tăng giá phòng và các dịch vụ trong các sự kiện văn hoá, du lịch được tổ chức ở nhiều địa phương thời gian qua đã khiến cho nhiều đơn vị lữ hành gặp khó khăn và tình trạng cạnh tranh không lành mạnh bằng việc giảm giá giữa các doanh nghiệp lữ hành cũng chưa thấy có sự điều chỉnh kịp thời từ các hiệp hội. Mặt khác, nhiều ý kiến đánh giá: trong quá trình vận động thành lập hiệp hội du lịch vẫn chưa làm cho tất cả các doanh nghiệp du lịch hiểu hết được vai trò, ý nghĩa cũng như quyền lợi của họ khi tham gia hiệp hội. Trong khi đó, với tình hình cạnh tranh như hiện nay, nếu các doanh nghiệp không liên kết với nhau để tạo ra những sản phẩm du lịch thật hấp dẫn, tạo ra lợi thế cho vùng, cho quốc gia thì không thu hút được du khách. Do đó, việc ra đời một tổ chức nghề nghiệp thực chất là một sự liên kết, tạo ra sức mạnh lớn hơn cho ngành Du lịch và các thành viên trong đó.
Làm gì phát huy vai trò của các hiệp hội du lịch
Nghị định 88/2003/NĐ-CP quy định về tổ chức, hoạt động và quản lý hội thì quá trình hình thành của các hiệp hội nói chung và hiệp hội du lịch nói riêng xuất phát từ nhu cầu của các doanh nghiệp. Đến nay, Nghị định này chưa theo kịp với thực tế hoạt động của các hiệp hội nên hoạt động vẫn mang tính tự phát, chưa có tính hệ thống. Ví dụ như: theo phạm vi điều chỉnh của Nghị định 88/2003/NĐ-CP thì mới có quy định về tổ chức, hoạt động, quản lý nhà nước đối với hội chứ chưa có cơ chế quản lý hoạt động của hệ thống hiệp hội từ trung ương đến địa phương trong cùng một lĩnh vực. Do vậy, Nhà nước cần ban hành chính sách cụ thể hơn, nhằm tạo hành lang pháp lý để các hiệp hội hoạt động một cách có hiệu quả. Bên cạnh đó, chính bản thân doanh nghiệp và hiệp hội cần đoàn kết với nhau theo lợi ích thật sự chứ không chỉ mang tính hình thức như hiện nay. Điều này có thể thực hiện được theo cam kết hoặc thoả thuận giữa hiệp hội và doanh nghiệp trong việc cung cấp thông tin, tổ chức các hoạt động xúc tiến quảng bá, tìm kiếm đối tác và khách hàng cho doanh nghiệp. Các doanh nghiệp trong nước thông qua hiệp hội để có thông tin và khả năng tiếp cận với thị trường nước ngoài, còn các doanh nghiệp nước ngoài thông qua hiệp hội để đến với các doanh nghiệp trong nước. Vai trò gắn kết và là cầu nối giữa doanh nghiệp và các cơ quan quản lý của hiệp hội trở nên rất quan trọng. Hiệp hội muốn hoạt động hiệu quả, cơ cấu tổ chức phải gọn nhẹ, phải đặt quyền và lợi ích của tất cả các thành viên lên trên hết, phải tạo được sự đồng thuận, ủng hộ một cách thống nhất của tất cả các thành viên; các chương trình hoạt động của hiệp hội phải phong phú, đa dạng, mang lại lợi ích thiết thực cho doanh nghiệp.
Để hiệp hội thực sự đóng vai trò quan trọng trong hoạt động các doanh nghiệp, cần thành lập các hội chuyên ngành như lữ hành, khách sạn, vận chuyển... ở cấp địa phương và trung ương để tập trung chuyên sâu vào từng lĩnh vực hoạt động cụ thể. Hoạt động khá hiệu quả của Câu lạc bộ Đầu bếp chuyên nghiệp Hà Nội thời gian qua là một minh chứng rõ nét cho quá trình chuyên sâu vào hướng phát triển của hiệp hội theo từng lĩnh vực cụ thể./.
LÊ HẢI