Phát biểu khai mạc hội thảo, TS. Từ Mạnh Lương - Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ & Môi trường, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết: Năm 2017, Du lịch Việt Nam đón 12,9 triệu lượt khách quốc tế (tăng 29% so với năm 2016), phục vụ 73 triệu lượt khách du lịch nội địa (tăng 22% so với năm 2016), đóng góp khoảng 7,5% GDP và tạo ra hàng triệu việc làm cho xã hội. Khu vực Tây Nguyên cũng đóng góp không nhỏ (khoảng 13%) vào sự tăng trưởng chung của toàn ngành. Tuy nhiên, sự phát triển với tốc độ cao cũng đã và đang đặt ra nhiều nguy cơ, thách thức không nhỏ về môi trường. Do vậy, để phát triển du lịch bền vững, vấn đề bảo vệ môi trường luôn là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên, cấp bách. Hiện nay, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã và đang triển khai nhiều chương trình, hành động nhằm bảo vệ môi trường trong hoạt động du lịch như ban hành “Tiêu chí bảo vệ môi trường trong các cơ sở kinh doanh và dịch vụ du lịch”, “Nhãn bông sen xanh”... và việc tổ chức Hội thảo Phát triển du lịch gắn với bảo vệ môi trường tại khu vực Tây Nguyên cũng là một hoạt động nằm trong chuỗi đó.
Tại hội thảo, đa số các ý kiến đại biểu đều cho rằng Tây Nguyên nói chung, Kon Tum nói riêng được thiên nhiên ưu đãi nhiều danh lam thắng cảnh nổi tiếng, hệ động thực vật phong phú, trong đó có nhiều khu bảo tồn thiên nhiên, vườn quốc gia... Nơi đây còn sở hữu nhiều di sản văn hóa - lịch sử - cách mạng giá trị, những kho tàng văn hóa đặc sắc của 47 dân tộc anh em. Đặc biệt, việc Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên đã được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể của nhân loại khiến cho vùng đất này càng trở nên hấp dẫn hơn đối với du khách trong nước và quốc tế. Vì thế, Tây Nguyên có thể phát triển nhiều loại hình du lịch, trong đó du lịch sinh thái và du lịch văn hóa - lịch sử được xem là thế mạnh của vùng. Các loại hình du lịch này đòi hỏi yêu cầu nghiêm ngặt về bảo vệ nguồn tài nguyên du lịch và giá trị văn hóa bản địa của đồng bào Tây Nguyên. Với tiềm năng và lợi thế đó, cùng sự nỗ lực của 5 tỉnh trong khu vực (Gia Lai, Kon Tum, Đắk Lắk, Đắk Nông, Lâm Đồng) những năm gần đây Du lịch Tây Nguyên đã đạt được những kết quả tích cực, góp phần xóa đói giảm nghèo, nâng cao đời sống người dân, đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội các địa phương.
Nằm ở phía Bắc Tây Nguyên, Kon Tum có nhiều tiềm năng, thế mạnh phát triển du lịch, và trong thực tế ngành Du lịch tỉnh ngày càng đạt được những thành quả đáng khích lệ. Ông Lại Xuân Lâm - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Kon Tum cho biết: Thời gian qua, Tỉnh ủy, UBND tỉnh Kon Tum đã chỉ đạo đẩy mạnh thực hiện các nhiệm vụ du lịch, trong đó nhấn mạnh đến các yếu tố về khai thác cảnh quan thiên nhiên, bảo tồn và phát huy giá trị các giá trị văn hóa, tạo nên chuỗi giá trị trong mối liên kết vùng và liên vùng phục vụ phát triển du lịch; đã đẩy mạnh việc giao đất giao rừng tạo sinh kế cho người dân, trồng dược liệu dưới tán rừng khai thác các giá trị từ rừng một cách có hệ thống nhằm bảo vệ môi trường và phát triển bền vững...
Bên cạnh việc đánh giá cao nguồn tiềm năng, lợi thế của Tây Nguyên, nhiều đại biểu cũng đã chỉ ra rằng, hoạt động du lịch ở khu vực này đã và đang có sự tác động đến môi trường ở nhiều mức độ khác nhau. Môi trường tự nhiên, sinh thái ngày càng gia tăng áp lực. Mức độ ô nhiễm của nguồn nước, nguồn đất và nguồn không khí cùng với sự khai thác, sử dụng quá tải các nguồn tài nguyên thiên nhiên khiến nguy cơ cảnh quan bị tàn phá là rất lớn. Nhiều cảnh quan, hệ sinh thái ở các khu bảo tồn thiên nhiên, vườn quốc gia bị thay đổi hoặc suy giảm. Các khu vực có tính đa dạng sinh học cao như: rừng nhiệt đới, thác nước, hang động, cảnh quan… bị biến dạng. Đa dạng sinh học bị đe dọa do săn bắt trái phép phục vụ nhu cầu ẩm thực, đồ lưu niệm, buôn bán mẫu vật… của khách du lịch. Những cánh rừng đại ngàn, vốn là linh hồn của đời sống vật chất, đời sống tâm linh và văn hóa của người Tây Nguyên đang mất dần. Hoạt động du lịch cũng khiến các giá trị văn hóa truyền thống của nhiều cộng đồng dân cư bị biến đổi do tiếp xúc với các nền văn hóa xa lạ, nhiều di sản xuống cấp… Để phát triển du lịch gắn với bảo vệ môi trường, hướng tới phát triển bền vững, các tỉnh Tây Nguyên cần tăng cường nâng cao nhận thức về vai trò, vị trí của ngành Du lịch, đặc biệt là “du lịch xanh”; chú trọng khai thác phát triển du lịch đi đôi với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa, gìn giữ cảnh quan thiên nhiên; đẩy mạnh liên kết giữa các địa phương trong bảo vệ môi trường du lịch; ưu tiên các dự án, mô hình du lịch có trách nhiệm với môi trường...
Kết luận hội thảo, TS. Hà Văn Siêu - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Du lịch cho rằng, các bài tham luận trong kỷ yếu Hội thảo Phát triển du lịch gắn với bảo vệ môi trường tại khu vực Tây Nguyên là những tài liệu rất có giá trị để những người làm du lịch có thể tham khảo; đồng thời mong muốn những đề xuất, kiến nghị trong các tham luận kỷ yếu và tại hội thảo sẽ được nghiên cứu để triển khai thành những hành động cụ thể thời gian tới.
Thảo Chi