Tháng 7, khi miền Trung bắt đầu có gió nam, cá nục cũng sẽ vào mùa rộ. Trời càng nắng dân làm ghe mành càng trúng cá nục càng nhiều. Sáng sớm, những chiếc ghe mành thường cập bờ với những rổ cá nục chuối tròn lẳn, tươi xanh. Mỗi ký lô cá nục giá chỉ bằng 1/3 thậm chí 1/4 so với các loại cá khác. Tuy nhiên, ở nhiều vùng quê biển như cù lao Chàm, cá nục không bán ký mà thường bán theo mớ hoặc rổ.
Cá nục là loài cá biển giàu chất dinh dưỡng và có giá trị kinh tế. Là một loài cá rất quen thuộc đối với người dân vùng biển nhưng với người dân các vùng đồng bằng thì không ít người còn xa lạ đối với loài cá này. Và, hình như không có loại cá nào có thể nấu được với nhiều thứ như cá nục. Từ canh chua cá nục, đến canh cá nục nấu với dưa hồng, khổ qua, khế, thơm, cà… rồi tất tần tật các loại rau có tên và không tên trong vườn nhà. Bởi lẽ cá nục gần như thích nghi được với tất cả các loại gia vị và cách thức nấu nên người ta mới gọi cá nục là cá nhà nghèo.
Cách nấu canh cá nục khá đơn giản. Bạn chỉ cần cắt bỏ mang, làm sạch ruột cá, rửa sơ qua rồi ướp mắm muối gia vị… Bắc nồi nước sôi lên bếp. Nước vừa sôi cho cá vào, chờ sôi lại nêm nếm vừa ăn thì cho dưa hồng hoặc khổ qua, thơm, cà, khế cùng rau gì đó mà bạn thích. Sôi lại lần nữa bắc xuống. Nếu nấu với dưa hồng, khổ qua, thơm, cà… thì cho thêm vào vài cọng hành lá hoặc rau quế cho thơm. Cá nục nấu canh là món ăn khá phổ biến vào những ngày hè nóng nực của người dân miền biển ở xứ Cù Lao Chàm. Tuy nhiên, canh cá nục phải ăn nóng mới ngon. Cá nục nấu canh nước rất ngọt. Cái ngọt lừ của cá tươi mang đậm vị mặn của biển không lẫn vào đâu được.
Nếu đem kho mặn thì vị ngon của cá nục như được nhân lên gấp nhiều lần. Muốn kho cá nục ngon, khi ướp gia vị nhớ bẻ thêm một vài trái ớt tươi cho vào. Nồi cá nục chín tới khô cong, nước cá màu nâu cánh gián đặc quánh xâm xấp dưới đáy nồi. Mấy trái ớt chín nẫu nằm trên lườn cá mỡ màng nhìn đã thấy muốn ngồi vào mâm ngay. Trời nắng nóng, món cá nục kho khô ăn kèm với rau muống luộc thêm bát nước rau xanh ngắt vắt chút chanh hoặc dằm mấy quả sấu rất dễ đưa cơm. Cá nục kho khô có thể ăn được nhiều bữa mà không hề thấy ngán.
Bên cạnh món canh chua cá nục hay cá nục kho khô, chúng ta cũng có thể chế biến món cá nục hấp cuốn bánh tráng và rau muống. Với món này, sẽ cho thực khách một vị ngon rất khó quên của cá nục. Cách chế biến món cá nục hấp cuốn bánh tráng và rau muống cũng khá đơn giản. Đầu tiên, cá nục làm sạch cho vào tô hoặc đĩa sâu lòng ướp mắm, muối, gia vị, kèm chút xì dầu, chút giấm (giấm sẽ làm cho xương cá mềm và thơm hơn) chừng 15 phút cho thấm rồi đem hấp khoảng 5-7 phút là vừa.
Với món ăn này, nên lựa rau muống cạn, thân mảnh, để đoạn dài và rửa sạch theo lớp; nước chấm được chế biến từ nước mắm nguyên chất dầm ớt xanh pha chút nước cá hấp cho vừa miệng; bánh tráng để cuốn kèm để sống hoặc nướng tùy thích nhưng nên chọn loại bánh tráng gạo hoặc bánh tráng sắn vẫn là ngon nhất.
Để thưởng thức món cá nục hấp cuốn bánh tráng và rau muống, thực khách chỉ cần nhúng nước miếng bánh tráng cho dẻo, đặt vào nửa con cá, một ít cọng rau muống, cuốn lại cho gọn rồi chấm vào chén nước mắm pha chút nước cá hấp và dầm ớt xanh. Thưởng thức chậm chãi từng miếng nhỏ để cảm nhận vị ngọt của cá, cái giòn của rau muống, vị mặn mòi của nước chấm, vị cay nồng của ớt xanh… tất cả như quyện vào nhau sẽ khiến thực khách cứ mải mê nhâm nhi đến no mà không biết ngán.
Huỳnh Kim Em