Dễ thôi, đường đi Ba Bể lâu nay đã đẹp, chạy xe ô tô nhà hoặc xe máy “phượt” bon bon qua Tuyên Quang, hay Thái Nguyên theo các con lộ mới, hay quốc lộ cũ đã được sang sửa. Ví dụ như xuất phát lúc 6 giờ ở Hà Nội, chạy đường 1 qua Bắc Ninh rồi rẽ đường 37 qua Thái Nguyên đến Phú Lương rồi đi vào đường Định Hóa. Đến nơi khoảng gần 12h trưa… Ngoài xe đi Bắc Kạn còn có thể đi xe tuyến Cao bằng, có 2 ngã ba rẽ vào Ba Bể là Phủ Thông và Nà Phặc, đi tiếp xe ôm chừng 35 – 40km là tới… Nhưng từ khi có thủy điện Na Hang, Tuyên Quang, từ đây bạn nên đi bằng thuyền tới hồ Ba Bể, cảnh đẹp nên thơ, thú vị suốt dọc hành trình…
Rồi ước mơ của ta sẽ là ở đấy, nơi có 22oC quanh năm – như quà tặng của trời, bởi rừng đại ngàn đổ màu xanh lá xuống tận mép nước của mênh mang xanh nguyên thủy mặt gương hồ - dường như là bất tận với diện tích 500ha, một viên ngọc bích giữa non ngàn Đông Bắc đất nước. Mơ như trong mơ trong mọi khoảng thời gian của ngày…
200 triệu năm trước, kiến tạo địa chất xoay vần, dựng lên thành lũy từ đá vôi thành đá hoa cương, bao xung quanh khối nước ngọt khổng lồ lưng chừng trên cao – gồm 3 hồ góp lại, mà người vùng cao Bắc Kạn gọi là Pé Lầm, Pé Lù và Pé Lèng… Những nguồn mạch nước ngọt từ độ cao gần 1800m thành suối, thành sông luồn qua rừng già như dải lụa, rồi đổ vào 3 hồ ấy. Nước ngọt của trời thiêng, như cha ông người vùng cao ở đây dặn lại cho con cho cháu, Ba Bể là một trong hai mươi hồ nước ngọt lớn nhất thế giới. Trên đường chảy xuống hồ, còn tạo ra những bức tranh nguyên sơ hùng vĩ như thác Đầu Đẳng mà nhất định ta phải đi thăm, chỉ cách thị trấn chợ Rẽ chừng 16km. Với độ dốc lớn chừng 500m, thác Đầu Đẳng đổ dài 2km, tung bọt tuôn trào, tỏa ra muôn vàn hạt li ti trắng cả một vùng. Đứng ở đây, ta quên cả tháng năm và tất cả như tan vào cơn mưa bụi mát lạnh đến tâm can, chỉ hiện hữu với ta là mây trên cao và những vồng nước trắng xóa giữa lừng lững vách đá… Ta thật bé nhỏ, nhưng được hòa tan vào thiên nhiên rộng lớn đến vô cùng…
Biết bao nhiêu là động là hang trong cả quần thể núi đá vôi ấy. Theo dòng sông Năng chảy giữa hai dãy núi, xuyên qua núi Lung Nham, xuôi động Puông xem huyền thoại cổ tích theo dáng hình nhũ đá được kết lại từ những giọt nước chảy qua ngàn vạn thời gian… Rồi ao Tiên ở lưng chừng trời, cho trí tưởng tượng của người đời vẽ ra biết bao câu chuyện hư thực về những nàng tiên.
Hơn tất cả, thời gian nhiều nhất dành cho cảm nhận, chuyến du lịch mang tên là bâng khuâng với hồ Ba Bể nằm giữa Vườn quốc gia Ba Bể đã được công nhận là Vườn Di sản ASEAN. Rừng xanh quanh năm, nước đầy quanh năm… Mỗi sáng sớm, núi và hồ bồng bềnh trong sương mù như thực như mơ. Thi thoảng, một chiếc thuyền lững lờ hiện ra trong sương khói, thuyền chài với tiếng gõ mạn thuyền và chiếc lưới tung xòe hoa , kéo lên óng ánh lưng cá quẫy… Một ngày ở Hồ Ba Bể bắt đầu như thế… Nhất định ta phải một lần ngồi trên thuyền độc mộc do các cô gái áo chàm chèo lái, chòng chành trôi và lướt, len lỏi vào đảo hay hẻm núi, luồn qua hang qua khe, chui xuống dưới những vòm lá rủ…
Hồ Ba Bể rộng 3km, dài 8km, muôn vàn cây cổ thụ thả cành thả rễ xuống tận ven hồ, làm nên những tiểu cảnh vừa nên thơ vừa hoành tráng. Giá trị lớn nhất của tour du lịch Hồ Ba Bể là cảnh quan, địa chất địa mạo độc đáo, bên cạnh đó là giá trị to lớn về đa dạng sinh học. Thảm thực vật đa dạng cùng với nhiều loài động vật rừng và trong lòng hồ quý hiếm thu hút nhiều đoàn thám hiểm nghiên cứu trên thế giới đến với rừng quốc gia và hồ Ba Bể…
Ở Bắc Kạn, hơn 60% là người dân tộc Tày. Bản Pác Ngòi ở xã Na Mẫu người Tày ở ngay trên triền núi ven hồ Ba Bể. Bà con yêu quý và tự hào về bản làng và nếp sống ngàn đời của mình, luôn có ý thức về việc gìn giữ nếp nhà sàn, nếp sinh hoạt của mỗi gia đình và cả cộng đồng. Nếu bạn đã đến đây, có nghĩa là khách của cả bản. Mỗi gia đình luôn có bếp lửa hồng đón bạn khi sương xuống mỗi chiều buông, cá nướng trên than hồng, rượu được rót ra trong vắt, thịt dê núi đá nướng lên ăn với xôi nếp nương thơm cả mùi lá gói.
Sau những chén rượu nồng, đàn tính được mang ra, và lời hát then tha thiết. Trong phút chếnh choáng nhìn ra mặt hồ ngan ngát... Giấc ngủ chìm dần ấm áp chăn nệm trải ngay bên bếp lửa, mơ về chiếc thuyền độc mộc như chiếc lá trôi trong hư vô…
Liên Minh
(Nguồn: Tạp chí Du lịch)