So với các địa phương khác, Ninh Bình sở hữu nguồn nguyên liệu thực phẩm khá dồi dào và phương pháp chế biến món ăn độc đáo dựa vào kinh nghiệm từ ngàn xưa truyền lại. Các món ăn mang đậm bản sắc của vùng đất cố đô như các món ăn được chế biến từ thịt dê, cơm cháy, rượu Lai Thành – Kim Sơn, nem Yên Mạc… đã để lại những ấn tượng khó quên đối với thực khách khi đến với Ninh Bình. Bên cạnh đó, du khách còn có thể thưởng thức các món ăn của các vùng miền khác, hay các món ăn của nước ngoài, tạo nên sự phong phú ẩm thực của vùng đất cố đô, qua đó góp phần tạo nên thương hiệu Du lịch Ninh Bình.
Cơm cháy Ninh Bình
Hiếm có món ăn nào thể hiện hết được sự tinh túy của hạt gạo Việt Nam như món cơm cháy Ninh Bình. Không khoa trương, biến tấu, cơm cháy Ninh Bình trước sau chỉ dùng chính hạt gạo nguyên chất để thể hiện giá trị “ngọc thực” của chính nó.
Cơm cháy ngon phải được nấu từ gạo tẻ thơm dẻo, pha thêm tỷ lệ thích hợp với gạo nếp hương hoặc tám thơm, nấu bằng nồi gang dày. Khi cơm chín tới phải nhanh tay lấy hết ra, chỉ để lại phần xém dưới đáy nồi, rồi tiếp tục cấp nhiệt. Nồi được xoay tròn cho nóng đều, tạo lớp cơm mỏng, trắng đều, thời gian tạo xém khoảng vài chục phút. Khi xoay nồi, lớp xém tự bóc ra khỏi thành nồi, người ta lấy ra phơi hoặc sấy cho thật khô rồi bỏ vào rán cho đến khi giòn vàng.
Món cơm cháy hấp dẫn thực khách còn bởi các loại nước sốt ăn kèm. Miếng cơm cháy được chấm với nước sốt sóng sánh vị của nước mắm, mỡ hành, thịt bò, tim cật, hành tây… đặc biệt nước sốt được làm từ chính thịt dê tạo nên sự kết hợp độc đáo cho hai món ăn đặc sản nơi đây.
Mới đây, món cơm cháy Ninh Bình là một trong 12 món ăn đặc sản Việt Nam được Tổ chức Kỷ lục châu Á công nhận đạt Kỷ lục châu Á theo bộ tiêu chí “Giá trị ẩm thực châu Á”. Đây là một cách khẳng định tinh hoa ẩm thực Việt và thu hút du khách đến với Ninh Bình.
Dê núi Trường Yên
Dê núi Trường Yên là tên gọi của các món đặc sản ẩm thực được chế biến từ thịt dê sống ở vùng núi đá vôi Ninh Bình như: tái dê, lẩu dê, dê xào lăn, dê nướng, dê om mẻ…
Ninh Bình vốn được mệnh danh là quê hương của núi đá vôi, dê ở đây được thả trên núi nên thịt săn chắc, ít mỡ và có vị thơm. Hơn nữa với địa hình đặc trưng là núi đá vôi ngập nước, có rất nhiều các loại rau cỏ thích hợp là thức ăn cho dê, tạo nên chất lượng và vị ngon, ngọt của thịt dê. Muốn có những món thịt dê ngon “nức tiếng” phải nắm được kỹ thuật chế biến, dê phải được thui vàng đều, mổ lấy thịt, rửa nước trong, treo lên cho ráo. Để giảm bớt mùi hoi của dê có thể lấy lá hương nhu hoặc lá cúc tần đã vò giập, ủ dê khoảng 15 phút, sau đó đem chế biến thành các món ăn.
Thịt dê từ lâu đã trở thành đặc sản nổi tiếng của vùng đất cố đô. Du khách về đây thưởng thức đặc sản này dù chỉ một lần cũng đủ để lại dư vị khó quên.
Rượu Lai Thành – Kim Sơn
Lai Thành là một xã thuộc vùng cực Nam huyện Kim Sơn (tỉnh Ninh Bình), nổi tiếng với loại rượu được chưng cất từ gạo nếp cái hoa vàng trồng trên chính mảnh đất này cùng với men thuốc Bắc, nguồn nước giếng khơi tự nhiên, sản xuất theo bí quyết của người dân địa phương. Rượu Lai Thành thường có nồng độ cao, trong suốt, bọt tăm rượu càng to thì độ rượu càng cao. Trước đây, rượu được đựng trong các vò đất và nút lá chuối khô, rượu Lai Thành khi uống vào rất thơm và êm dịu. Đặc biệt rượu Lai Thành càng để lâu càng “vào hơi”, uống càng ngon. Cùng với những người Kim Sơn di cư, rượu Lai Thành – Kim Sơn đã đi đến nhiều vùng của Việt Nam và đã có thương hiệu.
Nem chua Yên Mạc
Nem chua Yên Mạc từ xưa đã nức tiếng trong vùng, trở thành một đặc sản địa phương. Nem chua Yên Mạc được chế biến rất cầu kỳ và công phu. Nem chua Yên Mạc ngon nhất thiết phải dùng thịt nạc mông heo còn tươi nóng, thái từng miếng độ 0,5cm, dài 2 – 3cm, thái đến đâu dùng sống dao dần nhừ thịt đến đó cho mềm, quyện vào thính gạo. Thái xong thịt, gói vào vải sạch đem ép nén chảy bớt nước. Bì lợn luộc chín tới, thái nhỏ như sợi cước. Sau đó thịt nạc (đã thái và ép), trộn lẫn bì lợn, thính gạo, muối, mì chính tạo nên mùi thơm đặc trưng, có thể nhắm rượu ngay được. Nem Yên Mạc được ăn kèm với chút lá ổi, lá sung cùng rau thơm cuộn lại, chấm với nước mắm chanh, cho thêm một ít ớt, tỏi, hạt tiêu càng tạo thêm vị thơm ngon của món nem nổi tiếng mang tên Yên Mạc.
Miến lươn Ninh Bình
Miến lươn cũng là món đặc sản nổi tiếng được nhiều người yêu thích khi đến với Ninh Bình. Để có được món miến lươn ngon, phải lựa chọn được lươn có chất lượng cao, thường là lươn cốm (con nhỏ), béo khỏe, còn tươi, có lưng màu hồng nâu, bụng vàng rộm. Điểm khác biệt nữa là món lươn Ninh Bình còn được ăn kèm với hoa chuối thái sợi cùng một số loại rau khác. Hoa chuối mềm, có vị chát, bùi, ngọt vừa phải giúp át đi mùi tanh của lươn và cũng cho bát miến lươn có vị tanh, dịu hơn. Trong tiết trời dịu mát, được thưởng thức một bát miến lươn với hương thơm lan tỏa ngọt ngào khiến du khách sẽ nhớ mãi hương vị và khó có thể bỏ qua mỗi khi có dịp ghé thăm mảnh đất Ninh Bình.
PV